Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (dsc1)

RHAN 10 CYFFREDINOL

171 Dehongli

(1) Yn y Ddeddf hon—

• mae “aelod” (“member”)—

  (a)

  mewn perthynas â phrif gyngor, yn golygu cynghorydd i’r cyngor (sy’n cynnwys cynghorydd a etholwyd yn gadeirydd neu’n aelod llywyddol, neu a benodwyd yn is-gadeirydd neu’n ddirprwy aelod llywyddol), a

  (b)

  mewn perthynas â phrif gyngor sy’n gweithredu gweithrediaeth maer a chabinet, yn cynnwys maer etholedig y cyngor;

• mae i “arweinydd gweithrediaeth” yr un ystyr ag a roddir i “executive leader” yn adran 11(3)(a) o Ddeddf 2000;

• ystyr “awdurdod tân ac achub” (“fire and rescue authority”) yw awdurdod tân ac achub a gyfansoddwyd gan gynllun o dan adran 2 o Ddeddf Gwasanaethau Tân ac Achub 2004 (p. 21), neu gynllun y mae adran 4 o’r Ddeddf honno yn gymwys iddo;

• ystyr “Deddf 1972” (“1972 Act”) yw Deddf Llywodraeth Leol 1972 (p. 70);

• ystyr “Deddf 1983” (“1983 Act”) yw Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 (p. 2);

• ystyr “Deddf 2000” (“2000 Act”) yw Deddf Llywodraeth Leol 2000 (p. 22);

• ystyr “Deddf 2013” (“2013 Act”) yw Deddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013 (dccc 4);

• ystyr “deddfiad” (“enactment”) yw deddfiad pa bryd bynnag y’i deddfir neu y’i gwneir (gan gynnwys y Ddeddf hon);

• ystyr “deddfwriaeth sylfaenol” (“primary legislation”) yw—

  (a)

  Mesur a basiwyd o dan Ran 3 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32);

  (b)

  Deddf a basiwyd o dan Ran 4 o’r Ddeddf honno;

  (c)

  Deddf gan Senedd y Deyrnas Unedig;

• ystyr “etholiad llywodraeth leol” (“local government election”) yw etholiad ar gyfer cynghorwyr dros unrhyw ward etholiadol neu ward gymunedol yng Nghymru neu, yn achos cymuned yng Nghymru lle nad oes unrhyw wardiau, y gymuned, y cynhelir yr etholiad ar gyfer cynghorwyr ar ei chyfer o dan Ddeddf 1972;

• mae “gweithrediaeth” (“executive”) i’w dehongli yn unol ag adran 11 o Ddeddf 2000;

• ystyr “gweithrediaeth arweinydd a chabinet” yw gweithrediaeth arweinydd a chabinet (Cymru) o fewn yr ystyr a roddir i “leader and cabinet executive (Wales)” yn adran 11(3) o Ddeddf 2000;

• mae i “gweithrediaeth maer a chabinet” yr un ystyr ag a roddir i “mayor and cabinet executive” yn adran 11(2) o Ddeddf 2000;

• mae i “maer etholedig” yr un ystyr ag a roddir i “elected mayor” yn adran 39(1) o Ddeddf 2000;

• ystyr “Mesur 2009” (“2009 Measure”) yw Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009 (mccc 2);

• ystyr “Mesur 2011” (“2011 Measure”) yw Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2011 (mccc 4);

• ystyr “pobl leol” (“local people”), mewn perthynas â phrif gyngor, yw pobl sy’n byw, yn gweithio neu’n astudio yn ardal y cyngor;

• ystyr “prif gyngor” (“principal council”) yw—

  (a)

  y cyngor ar gyfer sir yng Nghymru;

  (b)

  y cyngor ar gyfer bwrdeistref sirol (yng Nghymru);

  mae i “trefniadau gweithrediaeth“ yr un ystyr ag a roddir i “executive arrangements” yn adran 10 o Ddeddf 2000.

(2) Pan fo’r Ddeddf hon yn gosod dyletswydd i gyhoeddi hysbysiad neu ddogfen arall, rhaid i’r hysbysiad neu’r ddogfen arall gael ei gyhoeddi neu ei chyhoeddi—

(a) ar ffurf electronig, a

(b) mewn unrhyw fodd arall y mae’r person sy’n ddarostyngedig i’r ddyletswydd yn ystyried ei fod yn briodol,

ac mae’r ddyletswydd i gyhoeddi’r hysbysiad neu’r ddogfen arall ar ffurf electronig yn ddyletswydd, pan fo gan y person hwnnw ei wefan ei hun, i’w gyhoeddi neu i’w chyhoeddi ar y wefan honno.

172 Cyfarwyddydau

Mewn perthynas â chyfarwyddyd a roddir o dan y Ddeddf hon—

(a) rhaid iddo fod ar ffurf ysgrifenedig;

(b) rhaid cydymffurfio ag ef.

173 Pŵer i wneud darpariaeth ganlyniadol a throsiannol etc.

(1) Os yw Gweinidogion Cymru yn ystyried ei bod yn angenrheidiol neu’n hwylus at ddibenion unrhyw ddarpariaeth yn y Ddeddf hon, o ganlyniad iddi, neu er mwyn rhoi effaith lawn iddi, cânt wneud y canlynol drwy reoliadau—

(a) darpariaeth atodol, gysylltiedig neu ganlyniadol;

(b) darpariaeth drosiannol neu ddarfodol neu ddarpariaeth arbed.

(2) Caiff rheoliadau o dan is-adran (1) ddiwygio, addasu, ddiddymu neu ddirymu unrhyw ddeddfiad.

174 Rheoliadau o dan y Ddeddf hon

(1) Mae pŵer i wneud rheoliadau o dan y Ddeddf hon yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(2) Mae pŵer i wneud rheoliadau o dan y Ddeddf hon yn cynnwys pŵer i wneud darpariaeth wahanol at ddibenion gwahanol neu ar gyfer ardaloedd gwahanol.

(3) Mae pŵer i wneud rheoliadau o dan y Ddeddf hon yn cynnwys pŵer i wneud darpariaeth atodol, gysylltiedig, ganlyniadol, drosiannol neu ddarfodol neu ddarpariaeth arbed; ond nid yw’r is-adran hon yn gymwys i’r pwerau o dan—

(a) adran 72, 74, 80 na 83 (cyd-bwyllgorau corfforedig; gweler adran 83 ynglŷn â hynny);

(b) adran 124, 131 na 147 (uno ac ailstrwythuro; gweler adran 147 ynglŷn â hynny).

(4) Ni chaniateir gwneud offeryn statudol y mae’r is-adran hon yn gymwys iddo oni fo drafft o’r offeryn wedi ei osod gerbron Senedd Cymru, ac wedi ei gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

(5) Mae is-adran (4) yn gymwys i offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau o dan unrhyw un neu ragor o’r darpariaethau a ganlyn—

(a) adran 28(1) neu (2), pan o’r rheoliadau’n diwygio, yn addasu, yn diddymu neu’n datgymhwyso deddfwriaeth sylfaenol, oni fo’r rheoliadau’n cael eu gwneud at ddiben a ddisgrifir yn is-adran (8) o’r adran honno yn unig;

(b) adran 28(3) neu (4), oni fo’r rheoliadau’n cael eu gwneud at ddiben a ddisgrifir yn is-adran (8) o’r adran honno yn unig;

(c) adran 35(1) neu (3) (cynghorau cymuned cymwys: gofynion cymhwystra);

(d) adran 46 (darllediadau electronig o gyfarfodydd);

(e) adran 47(8) (mynychu cyfarfodydd awdurdodau lleol);

(f) adran 50 (rheoliadau ynglŷn â chynnal cyfarfodydd awdurdodau lleol, hysbysiadau sy’n ymwneud â’r cyfarfodydd hynny, etc.);

(g) adran 60(1) (rhannu swydd: swyddi nad ydynt yn swyddi gweithrediaeth o fewn prif gynghorau);

(h) adran 72 (sefydlu cyd-bwyllgorau corfforedig y gwnaed cais amdanynt);

(i) adran 74 (sefydlu cyd-bwyllgorau corfforedig ac eithrio pan wnaed cais amdanynt);

(j) adran 80 (diwygio etc. reoliadau cyd-bwyllgor);

(k) adran 83 (cyd-bwyllgorau corfforedig: atodol etc.);

(l) adran 84(2) (diwygio deddfiadau at ddibenion etc. Rhan 5);

(m) adran 94 (asesiadau perfformiad gan baneli: rheoliadau atodol);

(n) adran 107(3) (datgymhwyso etc. ddeddfiadau mewn perthynas â swyddogaethau prif gyngor sy’n arferadwy gan Weinidogion Cymru etc.);

(o) adran 110(1) neu (2) (diwygio etc. ddeddfiadau a rhoi pwerau newydd mewn perthynas â pherfformiad prif gynghorau a’u llywodraethu);

(p) adran 124 (rheoliadau uno);

(q) adran 131 (rheoliadau ailstrwythuro; ond gweler adran 148 am ddarpariaeth bellach ynglŷn â’r weithdrefn sy’n ymwneud ag offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau ailstrwythuro);

(r) adran 147 (darpariaeth bellach mewn perthynas â rheoliadau uno a rheoliadau ailstrwythuro);

(s) adran 159(6) (diwygio tabl 2 er mwyn newid aelodaeth grŵp rhannu gwybodaeth a’u swyddogaethau penodedig);

(t) adran 173 (darpariaeth ganlyniadol etc.), pan fo’r rheoliadau yn diwygio, yn addasu neu’n diddymu deddfwriaeth sylfaenol (gan gynnwys y Ddeddf hon).

(6) Mae offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau o dan y Ddeddf hon ac nad yw is-adran (4) yn gymwys iddo yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru; ond nid yw’r is-adran hon yn gymwys i offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau o dan baragraff 9, 10 neu 11 o Atodlen 1 (adolygiadau cychwynnol) yn unig.

(7) Yn is-adran (5), mae “deddfwriaeth sylfaenol” yn cynnwys darpariaeth mewn deddfwriaeth sylfaenol.

175 Dod i rym

(1) Daw’r darpariaethau a ganlyn i rym ar y diwrnod ar ôl y diwrnod y caiff y Ddeddf hon y Cydsyniad Brenhinol—

(a) adran 50;

(b) adran 51;

(c) paragraff 17(4) o Atodlen 4 (ac adran 49 i’r graddau y mae’n ymwneud â’r paragraff hwnnw);

(d) adran 61;

(e) Rhan 5;

(f) Rhan 7 (gan gynnwys Atodlen 1), yn ddarostyngedig i is-adran (2);

(g) adran 159, ac eithrio—

(i) is-adran (4)(b) ac (c);

(ii) yn nhabl 2 yn is-adran (5), y cofnod sy’n ymwneud â swyddogaethau Archwilydd Cyffredinol Cymru o dan Bennod 1 o Ran 6;

(iii) yn y tabl hwnnw, yn y cofnod sy’n ymwneud â swyddogaethau Gweinidogion Cymru o dan y Ddeddf hon, y geiriau o “Pennod 1” hyd “ardaloedd)”;

(h) adran 160;

(i) adran 166(2)(b)(iii) ac (c) a (3)(b);

(j) y Rhan hon;

(k) paragraff 2(2) o Atodlen 2;

(l) paragraff 16(3) o Atodlen 2.

(2) Nid yw is-adran (1)(f) yn gymwys i’r darpariaethau a ganlyn yn Rhan 7 (sy’n dod i rym yn unol ag is-adran (6) neu (7) o’r adran hon)—

(a) Pennod 2;

(b) pob achos yn y Rhan, ac eithrio yn adran 147(3), pan fo’r termau a ganlyn yn digwydd—

(i) “neu reoliadau ailstrwythuro”, “a rheoliadau ailstrwythuro”, “neu reoliadau ailstrwythuro penodol” a “, rheoliadau ailstrwythuro”;

(ii) “neu gynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro”, “neu gyngor sy’n cael ei ailstrwythuro”, “neu’r cyngor sy’n cael ei ailstrwythuro”, “neu’r cynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro”, “a chynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro”, a “neu gynghorau gwahanol sy’n cael eu hailstrwythuro”;

(c) yn adran 138—

(i) is-adran (1)(b);

(ii) is-adran (3);

(d) yn adran 139—

(i) is-adran (2);

(ii) yn is-adran (3), y geiriau “neu (2)”;

(e) yn adran 140—

(i) yn is-adran (1)(a), y geiriau “i brif gyngor arall (“cyngor B”) neu”;

(ii) is-adran (2);

(f) yn adran 141—

(i) yn is-adran (1)(a), y geiriau “i brif gyngor arall (“cyngor B”) neu”;

(ii) yn is-adran (2)(a) y geiriau “(gan gynnwys cyngor B)”;

(iii) yn is-adran (2)(c), y geiriau “os yw prif ardal newydd sy’n cynnwys y cyfan neu ran o ardal cyngor A i’w chyfansoddi,”;

(iv) is-adran (3);

(g) adran 145(7)(b);

(h) adran 148;

(i) yn adran 149—

(i) y diffiniadau o “cais i ddiddymu”, “cyngor sydd o dan ystyriaeth” a “cyngor sy’n cael ei ailstrwythuro”;

(ii) yn y naill a’r llall o’r diffiniadau o “cyngor cysgodol” a “dyddiad trosglwyddo”, paragraff (b);

(j) adran 150(1)(a) a (b)(ii), (iv) a (v) a (2)(b) ac (c);

(k) yn Atodlen 1—

(i) pob cyfeiriad at “11 neu”;

(ii) ym mharagraff 1(3), y geiriau “11(3) neu”;

(iii) paragraffau 2(2), 6(2)(a) a 12(1)(a), (2) a (4)(a);

(iv) paragraff 2(4) a (5);

(l) yn Atodlen 11—

(i) Rhan 2;

(ii) ym mharagraff 7(3)(a), y geiriau “neu yn rhinwedd paragraff 4”;

(iii) paragraff 7(3)(c);

(m) yn Atodlen 12—

(i) ym mharagraff 1(1), y geiriau “neu ar ôl rhoi hysbysiad fel a ddisgrifir yn adran 129(6)”;

(ii) ym mharagraff 7(6), yn y diffiniad o “y dyddiad perthnasol”, paragraff (b).

(3) Daw’r darpariaethau a ganlyn i rym ar ddiwedd y cyfnod o ddau fis sy’n dechrau â’r diwrnod y caiff y Ddeddf hon y Cydsyniad Brenhinol—

(a) adran 1;

(b) adran 2(1) a (3) (yn ddarostyngedig i adran 3);

(c) adrannau 3 a 4;

(d) adrannau 13 i 17;

(e) adran 22 (yn ddarostyngedig i adran 3);

(f) adran 23 ac Atodlen 2—

(i) ac eithrio paragraffau 1(3) i (5), 1(7), 1(9), 2(2), 2(9) a (10), 2(18)(b), 5, 13, 16(2) ac 16(3), a

(ii) yn ddarostyngedig i adran 3 mewn cysylltiad â pharagraffau 2(12), 8(3)(b), 15 a 19;

(g) adran 38;

(h) adran 53;

(i) adran 55;

(j) adran 60;

(k) adran 94;

(l) adran 152;

(m) adran 154;

(n) adran 155;

(o) adran 156;

(p) adran 158;

(q) adran 165 ac Atodlen 14;

(r) adran 166, ac eithrio is-adrannau (2)(b)(iii) ac (c) a (3)(b) (gweler is-adran (1) o’r adran hon ynglŷn â’r rhain);

(s) adran 167;

(t) adran 168(1)(g)(i) a (2).

(4) Daw’r darpariaethau a ganlyn i rym ar 1 Ebrill 2021—

(a) adran 151;

(b) adran 153;

(c) adran 157.

(5) Daw adran 2(2) i rym ar 5 Mai 2022.

(6) Daw’r darpariaethau a ganlyn i rym ar 6 Mai 2022—

(a) adrannau 5 i 12;

(b) y darpariaethau yn Atodlen 1 a grybwyllir yn is-adran (2)(k)(i) i (iii) o’r adran hon;

(c) yn Atodlen 2, paragraffau 2(9), (10) a (18)(b).

(7) Daw darpariaethau eraill y Ddeddf hon i rym ar ddiwrnod a bennir gan Weinidogion Cymru mewn gorchymyn a wneir drwy offeryn statudol.

(8) Caiff gorchymyn o dan is-adran (7)—

(a) gwneud darpariaeth drosiannol neu ddarfodol neu ddarpariaeth arbed;

(b) pennu dyddiau gwahanol at ddibenion gwahanol neu ar gyfer ardaloedd gwahanol.

176 Enw byr

Enw byr y Ddeddf hon yw Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021.