Gorchymyn Parth Arddangos Morlais 2021

Pŵer i arolygu ac ymchwilio i dir

14.—( 1) Caiff yr ymgymerwr at ddibenion y Gorchymyn hwn—

(a) arolygu unrhyw dir a ddangosir o fewn terfynau’r Gorchymyn ar y tir neu y gall y gweithfeydd awdurdodedig effeithio arno neu ymchwilio iddo;

(b) heb ragfarnu cyffredinolrwydd is-baragraff (a), gwneud tyllau treialu yn y cyfryw leoliadau ag y gwêl yr ymgymerwr yn dda ar y tir er mwyn ymchwilio i natur haen yr arwyneb a’r is-bridd a thynnu samplau o bridd;

(c) heb ragfarnu cyffredinolrwydd paragraff (a), cynnal ymchwiliadau ecolegol neu archaeolegol ar y cyfryw dir;

(d) gosod cyfarpar i’w ddefnyddio mewn cysylltiad ag arolygu ac ymchwilio i’r tir a gwneud tyllau treialu ar y tir, ei adael ar y tir neu ei dynnu ymaith; ac

(e) mynd ar y tir at ddiben arfer y pwerau a roddir gan is-baragraffau (a) i (d).

(2) Ni chaniateir mynd ar dir na gosod cyfarpar arno, ei adael arno na’i dynnu ymaith o dan baragraff (1), oni hysbysir pob perchennog ar y tir a phob meddiannydd o leiaf 7 diwrnod ymlaen llaw a bod y cyfryw hysbysiad yn cynnwys hysbysu’r derbynnydd am ei hawl i gael ei ddigolledu o dan baragraff (13).

(3) Os yw’r ymgymerwr yn bwriadu gwneud unrhyw un o’r canlynol, rhaid i’r hysbysiad gynnwys manylion am yr hyn a fwriedir—

(a) chwilio, turio neu gloddio;

(b) gadael cyfarpar ar dir;

(c) cymryd samplau;

(d) arolwg o’r awyr; ac

(e) cyflawni unrhyw weithgareddau eraill a all fod yn ofynnol er mwyn hwyluso cydymffurfiaeth â’r offerynnau a grybwyllir ym mharagraff (4).

(4) Yr offerynnau y cyfeirir atynt ym mharagraff (3)(e) yw—

(a) Rheoliadau Cynllunio Gwlad a Thref (Asesu Effeithiau Amgylcheddol) (Cymru) 2017(1); neu

(b) Rheoliadau Cadwraeth Cynefinoedd a Rhywogaethau 2017(2).

(5) Mewn perthyn ag unrhyw berson sy’n mynd ar dir o dan yr erthygl hon ar ran yr ymgymerwr—

(a) mae’n rhaid iddo, os gofynnir iddo wneud hynny, cyn neu ar ôl mynd ar y tir ddangos tystiolaeth ysgrifenedig o’i awdurdod i wneud hynny gan gynnwys unrhyw warant a roddir o dan baragraff (6); a

(b) ni chaniateir iddo ddefnyddio grym oni bai bod ynad heddwch wedi rhoi gwariant o dan baragraff (6).

(6) Caiff ynad heddwch roi gwarant sy’n awdurdodi person i ddefnyddio grym wrth arfer y pŵer a roddwyd gan yr erthygl hon os yw wedi’i fodloni—

(a) bod person arall wedi atal neu’n debygol o atal arfer y pŵer hwnnw; a

(b) ei bod yn rhesymol defnyddio grym wrth arfer y pŵer hwnnw.

(7) Mae’r grym y gellir ei awdurdodi drwy warant wedi’i gyfyngu i’r hyn sy’n rhesymol angenrheidiol.

(8) Rhaid i warant sy’n awdurdodi’r person i ddefnyddio grym bennu nifer yr achlysuron y gall yr ymgymerwr ddibynnu ar y warant wrth fynd ar dir, ei arolygu neu ei brisio.

(9) Rhaid mai’r nifer a bennwyd yw’r nifer y mae’r ynad heddwch yn barnu ei fod yn briodol er mwyn cyflawni’r diben y mae’n ofynnol mynd ar dir a’i arolygu neu ei brisio ar ei gyfer.

(10) Rhaid i unrhyw dystiolaeth mewn achos cyfreithiol i gael gwarant o dan yr erthygl hon gael ei rhoi ar lw.

(11) Ni chaniateir gwneud unrhyw dyllau treialu o dan yr erthygl hon—

(a) mewn cerbytffordd neu droedffordd heb gydsyniad yr awdurdod priffyrdd; neu

(b) mewn stryd breifat heb gydsyniad yr awdurdod strydoedd,

ond ni chaniateir atal y cyfryw gydsyniad yn afresymol.

(12) Os bydd awdurdod priffyrdd neu awdurdod strydoedd y cyflwynir cais am gydsyniad iddo yn methu â hysbysu’r ymgymerwr am ei benderfyniad o fewn 56 diwrnod i gael y cais am gydsyniad–

(a) o dan baragraff (11)(a) yn achos awdurdod priffyrdd; neu

(b) o dan baragraff (11)(b) yn achos awdurdod strydoedd;

tybir bod yr awdurdod hwnnw wedi rhoi cydsyniad.

(13) Rhaid i’r ymgymerwr ddigolledu perchenogion a meddianwyr y tir am unrhyw golled neu ddifrod sy’n codi drwy arfer y pwerau a roddir gan yr erthygl hon, y penderfynir ar y cyfryw ddigollediad, yn achos anghydfod, o dan Ran 1 o Ddeddf 1961.

(14) Mae paragraffau (1) i (13) yn gymwys mewn perthynas â thir y Goron, fodd bynnag dim ond os oes person wedi cael caniatâd yr awdurdod priodol y caiff arfer y pŵer a roddir gan baragraff (1) mewn perthynas â thir y Goron.

(1)

O.S. 2017/567 (Cy. 136).

(2)

O.S. 2017/1012.