Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023

(a gyflwynir gan adran 7(4))

ATODLEN 1 DIWEDD GWARCHODAETH INTERIM AR GYFER HENEBION

Cymhwyso’r Atodlen hon

1 Mae’r Atodlen hon yn gymwys pan fo gwarchodaeth interim yn dod i ben mewn perthynas â heneb oherwydd hysbysiad o dan adran 7(1)(b) neu (2)(b).

Atebolrwydd troseddol

2 Nid yw’r ffaith bod gwarchodaeth interim wedi dod i ben yn effeithio ar atebolrwydd unrhyw berson i gael ei erlyn a’i gosbi am drosedd o dan‍ y Ddeddf hon a gyflawnwyd tra oedd y warchodaeth interim yn cael effaith.

Cydsyniad heneb gofrestredig

3 Mae unrhyw achos sy’n ymwneud â chais am gydsyniad heneb gofrestredig sy’n ymwneud â’r heneb neu sy’n deillio o gais o’r fath yn darfod, i’r graddau y mae’n ymwneud â chydsyniad sy’n ofynnol yn rhinwedd y warchodaeth interim; ac mae unrhyw gydsyniad o’r fath yn peidio â chael effaith i’r un graddau.

Hysbysiadau stop dros dro

4 Mae unrhyw hysbysiad stop dros dro sy’n ymwneud â’r heneb yn peidio â chael effaith, i’r graddau y mae’r hysbysiad yn ymwneud â gwaith sy’n effeithio ar unrhyw beth yr oedd y warchodaeth interim yn cael effaith mewn cysylltiad ag ef.

Hysbysiadau gorfodi

5 (1) Mae unrhyw hysbysiad gorfodi sy’n ymwneud â’r heneb yn peidio â chael effaith, i’r graddau y mae’r hysbysiad yn ymwneud â gwaith sy’n effeithio ar unrhyw beth yr oedd y warchodaeth interim yn cael effaith mewn cysylltiad ag ef.

(2) Mae unrhyw achos o dan adran 39 neu 40(3) sy’n ymwneud â hysbysiad gorfodi yn darfod, i’r graddau y mae’r hysbysiad yn ymwneud â gwaith sy’n effeithio ar unrhyw beth yr oedd y warchodaeth interim yn cael effaith mewn cysylltiad ag ef.

(3) Er gwaethaf is-baragraff (1), mae adran 40(1) a (2) yn parhau i gael effaith mewn perthynas ag—

(a) unrhyw dreuliau yr eir iddynt gan berson sydd wedi ei awdurdodi gan Weinidogion Cymru fel y’i crybwyllir yn yr adran honno, a

(b) unrhyw symiau a delir o ganlyniad i’r treuliau hynny.

Gwaharddebau

6 Mae unrhyw achos sy’n ymwneud â chais am waharddeb o dan adran 42 sy’n ymwneud â’r heneb yn darfod, i’r graddau y mae’n ymwneud ag atal unrhyw doriad gwirioneddol neu unrhyw doriad disgwyliedig mewn perthynas ag unrhyw beth yr oedd y warchodaeth interim yn cael effaith mewn cysylltiad ag ef.

(a gyflwynir gan adrannau 10(5) a 82(6))

ATODLEN 2 PENDERFYNIAD AR ADOLYGIAD GAN BERSON A BENODIR GAN WEINIDOGION CYMRU

Cymhwyso’r Atodlen hon ac ystyr “person a benodir”

1 (1) Mae’r Atodlen hon yn gymwys i adolygiad a gynhelir gan berson a benodir—

(a) o dan adran 9 (adolygiadau o ddiwygiadau penodol i’r gofrestr), neu

(b) o dan adran 81 (adolygu penderfyniadau i restru adeiladau).

(2) Yn yr Atodlen hon ystyr “person a benodir” yw person a benodir o dan adran 9(3) neu 81(3) (yn ôl y digwydd) i gynnal adolygiad a gwneud penderfyniad arno.

Penodi person arall i wneud penderfyniad ar adolygiad

2 (1) Ar unrhyw adeg cyn i berson a benodir wneud penderfyniad ar adolygiad caiff Gweinidogion Cymru—

(a) dirymu penodiad y person, a

(b) penodi person arall i wneud y penderfyniad yn ei le.

(2) Pan fo penodiad newydd wedi ei wneud, rhaid dechrau’r adolygiad, ac unrhyw ymchwiliad neu unrhyw wrandawiad arall mewn cysylltiad â’r adolygiad, o’r newydd.

(3) Nid yw is-baragraff (2) yn ei gwneud yn ofynnol rhoi cyfle i unrhyw berson i gyflwyno sylwadau newydd nac i addasu neu i dynnu’n ôl unrhyw sylwadau a gyflwynwyd eisoes.

Penodi asesydd i gynorthwyo person a benodir

3 Caiff person a benodir benodi asesydd i ddarparu cyngor—

(a) ar unrhyw faterion sy’n codi mewn ymchwiliad lleol neu mewn gwrandawiad a gynhelir gan y person a benodir mewn cysylltiad ag adolygiad neu o ganlyniad i ymchwiliad neu wrandawiad o’r fath, neu

(b) ar unrhyw faterion sy’n codi mewn sylwadau ysgrifenedig a gyflwynir i’r person a benodir mewn cysylltiad ag adolygiad o’r fath neu o ganlyniad i sylwadau o’r fath.

Cyfarwyddydau

4 Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo bod unrhyw beth y byddai’n dod i ran person a benodir i’w wneud mewn cysylltiad ag adolygiad, ac eithrio gwneud penderfyniad ar yr adolygiad, i’w wneud gan Weinidogion Cymru yn lle hynny.

Dirprwyo

5 (1) Caiff person a benodir ddirprwyo i berson arall unrhyw beth y byddai’n dod i ran y person a benodir i’w wneud mewn cysylltiad ag adolygiad, ac eithrio—

(a) cynnal ymchwiliad lleol neu wrandawiad a gosod y dull y’i cynhelir, a

(b) gwneud penderfyniad ar yr adolygiad o dan adran 9(3)(b) neu 81(3)(b) a gosod y dull y’i gwneir.

(2) Caiff y person a benodir benderfynu graddau a thelerau dirprwyad o dan is-baragraff (1) a chaiff ddiwygio neu ddirymu’r dirprwyad.

Deddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2019 (dccc 3)

6 Pan fo person a benodir yn aelod o staff Llywodraeth Cymru, mae swyddogaethau’r person o wneud penderfyniad ar adolygiad a gwneud unrhyw beth mewn cysylltiad ag ef i’w trin at ddibenion Deddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2019 (dccc 3) fel swyddogaethau Llywodraeth Cymru.

(a gyflwynir gan adran 12(1))

ATODLEN 3 AWDURDODIAD AR GYFER DOSBARTHAU O WAITH

TABL

Enw’r dosbarth	Gwaith awdurdodedig
Dosbarth 1: Gwaith Amaethyddol, Gwaith Garddwriaethol a Gwaith Coedwigaeth	Gwaith amaethyddol, gwaith garddwriaethol a gwaith coedwigaeth o’r un math â gwaith a gyflawnwyd yn gyfreithlon yn yr un man o fewn y 6 mlynedd cyn y diwrnod y mae’r gwaith yn dechrau; ac eithrio— (a) yn achos tir y cyflawnwyd gwaith aredig arno’n flaenorol, gwaith sy’n debygol o aflonyddu ar y pridd o dan y dyfnder y cyflawnwyd gwaith aredig arno’n gyfreithlon yn flaenorol; (b) yn achos tir arall, gwaith sy’n debygol o aflonyddu ar y pridd o dan ddyfnder o 300 o filimetrau; (c) troi’r isbridd, gwaith draenio, plannu neu ddadwreiddio coed, gwrychoedd neu berthi neu lwyni, stripio’r uwchbridd, gweithrediadau tipio, neu dorri a symud ymaith dyweirch yn fasnachol; (d) dymchwel, symud ymaith, estyn, addasu neu aflonyddu ar adeilad, strwythur neu waith, neu olion adeilad, strwythur neu waith; (e) codi adeilad neu strwythur; (f) yn achos gwaith ac eithrio gwaith garddio domestig, gosod llwybrau, mannau arwyneb caled neu sylfeini ar gyfer adeiladau neu godi ffensys neu rwystrau eraill. Dehongli At ddibenion y dosbarth hwn hwn— (a) mae “gwaith garddio domestig” yn cynnwys gwaith a gyflawnir wrth drin rhandiroedd yn anfasnachol; (b) mae “gwaith garddwriaethol” yn cynnwys gwaith garddio domestig; (c) mae gwaith i’w drin fel pe bai wedi ei gyflawni’n gyfreithlon os— (i) mewn perthynas ag unrhyw adeg ar ôl i’r Atodlen hon ddod i rym, cyflawnwyd y gwaith yn unol â thelerau’r dosbarth hwn, neu b yddai wedi cael ei gyflawni felly pe bai’r heneb, yn ystod y cyfnod o dan sylw, wedi bod yn heneb gof restredig (ii) mewn perthynas ag unrhyw adeg cyn i’r Atodlen hon ddod i rym, cyflawnwyd y gwaith yn unol â thelerau Dosbarth 1 o’r Atodlen i O rchymyn Henebion Hynafol (Cydsyniadau Dosbarth) 1994 (O.S. 1994/1381), neu b yddai wedi cael ei gyflawni felly pe bai’r heneb, yn ystod y cyfnod o dan sylw, wedi bod yn heneb gofrestredig at ddibenion Deddf Henebion Hynafol ac Ardaloedd Archaeolegol 1979 (p. 46)
Dosbarth 2: Gweithrediadau mwyngloddio glo	Gwaith a gyflawnir fwy na 10 metr o dan lefel y ddaear gan unrhyw weithredwr trwyddedig (o fewn yr ystyr a roddir i “licensed operator” yn Neddf y Diwydiant Glo 1994 (p. 21)).
Dosbarth 3: Gwaith gan Glandŵr Cymru	Gwaith atgyweirio neu gynnal a chadw a gyflawnir gan Glandŵr Cymru, mewn perthynas â thir y mae’n berchen arno neu sydd wedi ei feddiannu ganddi, sy’n hanfodol er mwyn sicrhau gweithrediad camlas; ac eithrio gwaith sy’n ymwneud ag addasiad sylweddol i heneb gofrestredig.
Dosbarth 4: Gwaith i atgyweirio neu gynnal a chadw peiriannau	Gwaith i atgyweirio neu gynnal a chadw peiriannau, ac eithrio gwaith sy’n ymwneud ag addasiad sylweddol i heneb gofrestredig.
Dosbarth 5: Gwaith a gyflawnir gan Historic England	Gwaith a gyflawnir gan Gomisiwn Adeiladau Hanesyddol a Henebion Lloegr.
Dosbarth 6: Gwaith gwerthuso archaeolegol	Gwaith gwerthuso archaeolegol a gyflawnir gan berson sydd wedi gwneud cais am gydsyniad heneb gofrestredig, neu ar ran person o’r fath, pan fo’r gwaith yn cael ei gyflawni— (a) i roi i Weinidogion Cymru wybodaeth sy’n ofynnol ganddynt i benderfynu’r cais, (b) o dan oruchwyliaeth person sydd wedi ei gymeradwyo’n ysgrifenedig gan Weinidogion Cymru, ac (c) yn unol â manyleb ysgrifenedig sydd wedi ei chymeradwyo gan Weinidogion Cymru.
Dosbarth 7: Gwaith gyda chymorth grant gan Weinidogion Cymru	Gwaith i ddiogelu, cynnal a chadw neu reoli heneb gofrestredig pan fo’r gwaith yn cael ei gyflawni yn unol â thelerau cytundeb ysgrifenedig y mae Gweinidogion Cymru yn talu costau’r gwaith hwnnw, neu’n cyfrannu tuag at y costau hynny, odano.
Dosbarth 8: Gwaith a gyflawnir gan Gomisiwn Brenhinol Henebion Cymru	Gwaith i osod marcwyr arolwg i ddyfnder nad yw’n fwy na 300 o filimetrau at ddiben arolygon wedi eu mesur o olion gweladwy, pan fo’r gwaith wedi ei gyflawni gan Gomisiwn Brenhinol Henebion Cymru.

Pŵer i ddiwygio’r Atodlen

1 Caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau ddiwygio’r Atodlen hon—

(a) i ychwanegu dosbarth o waith at y tabl;

(b) i addasu disgrifiad o ddosbarth o waith;

(c) i ddileu dosbarth o waith.

(a gyflwynir gan adran 20(3))

ATODLEN 4 Y WEITHDREFN AR GYFER GORCHMYNION SY’N ADDASU NEU’N DIRYMU CYDSYNIAD HENEB GOFRESTREDIG

RHAN 1 HYSBYSIAD O ADDASIAD NEU DDIRYMIAD ARFAETHEDIG

Gofyniad i gyflwyno hysbysiad o addasiad neu ddirymiad arfaethedig

1 (1) Cyn gwneud gorchymyn o dan adran 20 sy’n addasu neu’n dirymu cydsyniad heneb gofrestredig rhaid i Weinidogion Cymru gyflwyno hysbysiad o’r addasiad arfaethedig neu’r dirymiad arfaethedig—

(a) i bob perchennog a phob meddiannydd ar yr heneb, a

(b) i unrhyw berson arall y mae Gweinidogion Cymru yn ystyried y byddai’r cynnig yn effeithio arno.

(2) Rhaid i hysbysiad o dan y paragraff hwn—

(a) cynnwys copi o’r gorchymyn y mae Gweinidogion Cymru yn cynnig ei wneud,

(b) nodi’r rhesymau dros yr addasiad arfaethedig neu’r dirymiad arfaethedig,

(c) datgan bod gan y person y cyflwynir yr hysbysiad iddo 28 o ddiwrnodau, sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad, i wneud gwrthwynebiad ynghylch y cynnig i Weinidogion Cymru, a

(d) datgan y ffordd y mae rhaid i wrthwynebiad gael ei wneud.

(3) Pan fyddai addasiad arfaethedig yn eithrio unrhyw waith o gwmpas y cydsyniad heneb gofrestredig, rhaid i’r hysbysiad ddarparu na chaniateir i’r gwaith hwnnw gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw.

(4) Pan fyddai addasiad arfaethedig yn effeithio ar gyflawni unrhyw waith y mae’r cydsyniad yn ymwneud ag ef mewn unrhyw ffordd arall, rhaid i’r hysbysiad ddarparu na chaniateir i’r gwaith gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw mewn ffordd a bennir yn yr hysbysiad.

(5) Rhaid i hysbysiad o ddirymiad arfaethedig ddarparu na chaniateir i’r gwaith y mae’r cydsyniad heneb gofrestredig yn ymwneud ag ef gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw.

Effaith hysbysiad o dan baragraff 1 ar awdurdodiad i gyflawni gwaith

2 (1) Pan fo hysbysiad o dan baragraff 1 yn darparu na chaniateir i waith a bennir yn yr hysbysiad gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw, nid yw’r gwaith penodedig wedi ei awdurdodi at ddibenion Pennod 3 o Ran 2 o’r Ddeddf hon o ddechrau’r diwrnod hwnnw.

(2) Pan fo hysbysiad o dan baragraff 1 yn darparu na chaniateir i waith a bennir yn yr hysbysiad gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw mewn ffordd a bennir yn yr hysbysiad, nid yw’r gwaith penodedig, os yw wedi ei gyflawni yn y ffordd honno, wedi ei awdurdodi at ddibenion Pennod 3 o Ran 2 o’r Ddeddf hon o ddechrau’r diwrnod hwnnw.

(3) Pan fo hysbysiad o dan baragraff 1 yn darparu na chaniateir i’r gwaith y mae’r cydsyniad heneb gofrestredig yn ymwneud ag ef gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw, nid yw’r gwaith hwnnw wedi ei awdurdodi o dan Bennod 3 o Ran 2 o’r Ddeddf hon o ddechrau’r diwrnod hwnnw.

(4) Mae darpariaethau blaenorol y paragraff hwn yn peidio â bod yn gymwys mewn perthynas ag unrhyw waith y mae hysbysiad o dan baragraff 1 yn effeithio arno—

(a) pan fo Gweinidogion Cymru yn gwneud gorchymyn o dan adran 20 o fewn y cyfnod o 21 mis sy’n dechrau â’r diwrnod y cyflwynwyd yr hysbysiad (“y cyfnod o 21 mis”), pan gaiff y gorchymyn ei wneud (a phryd hynny, mae’r awdurdodiad yn peidio i’r graddau a ddarperir yn y gorchymyn),

(b) pan fo Gweinidogion Cymru, o fewn y cyfnod o 21 mis, yn cyflwyno hysbysiad i bob perchennog ac i bob meddiannydd ar yr heneb eu bod wedi penderfynu peidio â gwneud y gorchymyn, ar ddechrau’r diwrnod a bennir gan Weinidogion Cymru at ddibenion y paragraff hwn yn yr hysbysiad, neu

(c) mewn unrhyw achos arall, ar ddiwedd y cyfnod o 21 mis.

RHAN 2 MYND YMLAEN I WNEUD GORCHYMYN AR ÔL CYFLWYNO HYSBYSIAD

Gwneud gorchymyn o dan adran 20

3 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan fo hysbysiad o dan baragraff 1 wedi ei gyflwyno o dan Ran 1 o’r Atodlen hon.

(2) Ni chaiff Gweinidogion Cymru wneud y gorchymyn y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef oni bai—

(a) bod y cyfnod ar gyfer gwneud gwrthwynebiadau i’r cynnig wedi dod i ben heb i wrthwynebiad gael ei wneud gan berson y cyflwynwyd yr hysbysiad iddo,

(b) os gwnaed gwrthwynebiad gan berson o’r fath o fewn y cyfnod hwnnw, fod pob gwrthwynebiad o’r fath wedi ei dynnu’n ôl, neu

(c) os gwnaed gwrthwynebiad yn ystod y cyfnod hwnnw gan berson o’r fath ac nad yw’r gwrthwynebiad wedi ei dynnu’n ôl, fod gofynion is-baragraffau (3) a (4) wedi eu bodloni.

(3) Mae gofynion yr is-baragraff hwn wedi eu bodloni os yw Gweinidogion Cymru—

(a) yn peri i ymchwiliad lleol gael ei gynnal, neu

(b) yn rhoi i’r person a wnaeth y gwrthwynebiad gyfle i ymddangos gerbron person a benodir ganddynt a chael gwrandawiad ganddo.

(4) Mae gofynion yr is-baragraff hwn wedi eu bodloni os yw Gweinidogion Cymru—

(a) yn ystyried pob gwrthwynebiad a wnaed fel y’i disgrifir yn is-baragraff (2)(c) ac nas tynnwyd yn ôl, a

(b) os oes ymchwiliad neu wrandawiad wedi ei gynnal o dan is-baragraff (3), yn ystyried adroddiad y person a’i cynhaliodd.

(5) Pan fo person yn cymryd y cyfle i ymddangos gerbron person a benodir gan Weinidogion Cymru o dan is-baragraff (3)(b) a chael gwrandawiad ganddo, rhaid i Weinidogion Cymru roi’r cyfle i bob un o’r personau a ganlyn i gael gwrandawiad ar yr un pryd—

(a) pob person arall y cyflwynwyd yr hysbysiad o dan baragraff 1 iddo, a

(b) unrhyw berson arall y mae Gweinidogion Cymru yn ystyried ei fod yn briodol.

(6) Pan fo Gweinidogion Cymru yn gwneud gorchymyn o dan adran 20 yn rhinwedd is-baragraff (2)(a) neu (b), rhaid i’r gorchymyn gael ei wneud ar y telerau a nodir gan yr hysbysiad.

(7) Pan fo Gweinidogion Cymru yn gwneud gorchymyn o dan adran 20 yn rhinwedd is-baragraff (2)(c), caniateir i’r gorchymyn gael ei wneud naill ai ar y telerau a nodir yn yr hysbysiad neu gydag‍ addasiadau.

Hysbysu ar ôl gwneud gorchymyn

4 Cyn gynted ag y bo’n ymarferol ar ôl gwneud gorchymyn o dan adran 20 rhaid i Weinidogion Cymru anfon copi o’r gorchymyn—

(a) at bob person y cyflwynwyd hysbysiad o dan baragraff 1 iddo, a

(b) pan—

(i) bo ymchwiliad wedi ei gynnal o dan baragraff 3(3)(a), at unrhyw berson arall a roddodd dystiolaeth yn yr ymchwiliad, neu

(ii) bo gwrandawiad wedi ei gynnal at ddibenion paragraff 3(3)(b), at unrhyw berson arall y rhoddwyd y cyfle iddo i ymddangos yn y gwrandawiad.

RHAN 3 ATODOL

Y weithdrefn ar ôl gwrandawiad neu ymchwiliad

5 (1) Rhaid i’r person a benodir i gynnal gwrandawiad neu ymchwiliad o dan baragraff 3 lunio adroddiad ysgrifenedig i Weinidogion Cymru ar ôl diwedd y gwrandawiad neu’r ymchwiliad.

(2) Rhaid i’r adroddiad gynnwys casgliadau ac argymhelliad y person a benodir ynghylch a ddylid gwneud yr addasiad neu’r dirymiad (neu resymau’r person a benodir dros beidio â gwneud argymhelliad).

(a gyflwynir gan adran 27(4))

ATODLEN 5 TERFYNU DRWY ORCHYMYN GYTUNDEB PARTNERIAETH HENEB GOFRESTREDIG

RHAN 1 HYSBYSIAD O DERFYNIAD ARFAETHEDIG

Gofyniad i gyflwyno hysbysiad o derfyniad arfaethedig

1 (1) Cyn gwneud gorchymyn o dan adran 27 sy’n terfynu cytundeb partneriaeth heneb gofrestredig neu ddarpariaeth mewn cytundeb o’r fath, rhaid i Weinidogion Cymru gyflwyno hysbysiad o gynnig i wneud y gorchymyn (“hysbysiad o derfyniad arfaethedig”)—

(a) i’r partïon eraill i’r cytundeb, a

(b) i unrhyw berson arall y mae Gweinidogion Cymru yn ystyried bod ganddo fuddiant yn y cytundeb.

(2) Rhaid i hysbysiad o derfyniad arfaethedig—

(a) cynnwys copi o’r gorchymyn y mae Gweinidogion Cymru yn cynnig ei wneud,

(b) nodi’r rhesymau dros y terfyniad arfaethedig,

(c) datgan bod gan y person y cyflwynir yr hysbysiad iddo 28 o ddiwrnodau, sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad, i wneud gwrthwynebiad ynghylch y cynnig i Weinidogion Cymru, a

(d) datgan y ffordd y mae rhaid i wrthwynebiad gael ei wneud.

(3) Pan mai effaith y gorchymyn y cynigir ei wneud o dan adran 27 fyddai dirymu cydsyniad heneb gofrestredig a roddwyd gan y cytundeb, rhaid i’r hysbysiad o derfyniad arfaethedig ddarparu na chaniateir i’r gwaith y mae’r cydsyniad yn ymwneud ag ef gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw.

(4) Pan mai effaith gorchymyn y cynigir ei wneud o dan adran 27 fyddai eithrio unrhyw waith o gwmpas cydsyniad heneb gofrestredig a roddwyd gan y cytundeb, rhaid i’r hysbysiad o derfyniad arfaethedig ddarparu na chaniateir i’r gwaith yr effeithir arno gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw.

Effaith cyflwyno hysbysiad o derfyniad arfaethedig ar waith awdurdodedig

2 (1) Pan fo hysbysiad o derfyniad arfaethedig yn darparu na chaniateir i’r gwaith y mae cydsyniad heneb gofrestredig yn ymwneud ag ef gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw, nid yw’r gwaith hwnnw wedi ei awdurdodi at ddibenion Pennod 3 o Ran 2 o’r Ddeddf hon o ddechrau’r diwrnod hwnnw.

(2) Pan fo hysbysiad o derfyniad arfaethedig yn darparu na chaniateir i waith a bennir yn yr hysbysiad gael ei gyflawni ar ddiwrnod a bennir gan yr hysbysiad nac ar ôl y diwrnod hwnnw, nid yw’r gwaith penodedig wedi ei awdurdodi at ddibenion Pennod 3 o Ran 2 o’r Ddeddf hon o ddechrau’r diwrnod hwnnw.

(3) Mae darpariaethau blaenorol y paragraff hwn yn peidio â bod yn gymwys mewn perthynas ag unrhyw waith y mae hysbysiad o derfyniad arfaethedig yn effeithio arno—

(a) pan fo Gweinidogion Cymru yn gwneud gorchymyn o dan adran 27 o fewn y cyfnod o 21 mis sy’n dechrau â’r diwrnod y cyflwynwyd yr hysbysiad o derfyniad arfaethedig (“y cyfnod o 21 mis”), pan gaiff y gorchymyn ei wneud (a phryd hynny, mae’r awdurdodiad yn peidio i’r graddau a ddarperir yn y gorchymyn),

(b) pan fo Gweinidogion Cymru, o fewn y cyfnod o 21 mis, yn cyflwyno hysbysiad i bob person y cyflwynwyd yr hysbysiad o derfyniad arfaethedig iddo eu bod wedi penderfynu peidio â gwneud y gorchymyn, ar ddechrau’r diwrnod a bennir gan Weinidogion Cymru at ddibenion y paragraff hwn yn yr hysbysiad, neu

(c) mewn unrhyw achos arall, ar ddiwedd y cyfnod o 21 mis.

RHAN 2 MYND YMLAEN I WNEUD GORCHYMYN AR ÔL CYFLWYNO HYSBYSIAD

Gwneud gorchymyn o dan adran 27

3 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan fo hysbysiad o derfyniad arfaethedig wedi ei gyflwyno o dan Ran 1 o’r Atodlen hon.

(2) Ni chaiff Gweinidogion Cymru wneud y gorchymyn y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef oni bai—

(a) bod y cyfnod ar gyfer gwneud gwrthwynebiadau i’r cynnig wedi dod i ben heb i wrthwynebiad gael ei wneud gan berson y cyflwynwyd yr hysbysiad iddo,

(b) os gwnaed gwrthwynebiad gan berson o’r fath o fewn y cyfnod hwnnw, fod pob gwrthwynebiad o’r fath wedi ei dynnu’n ôl, neu

(c) os gwnaed gwrthwynebiad yn ystod y cyfnod hwnnw gan berson o’r fath ac nad yw’r gwrthwynebiad wedi ei dynnu’n ôl, fod gofynion is-baragraffau (3) a (4) wedi eu bodloni.

(3) Mae gofynion yr is-baragraff hwn wedi eu bodloni os yw Gweinidogion Cymru—

(a) yn peri i ymchwiliad lleol gael ei gynnal, neu

(b) yn rhoi i’r person a wnaeth y gwrthwynebiad gyfle i ymddangos gerbron person a benodir ganddynt a chael gwrandawiad ganddo.

(4) Mae gofynion yr is-baragraff hwn wedi eu bodloni os yw Gweinidogion Cymru—

(a) yn ystyried pob gwrthwynebiad a wnaed fel y’i disgrifir yn is-baragraff (2)(c) ac nas tynnwyd yn ôl, a

(b) os oes ymchwiliad neu wrandawiad wedi ei gynnal o dan is-baragraff (3), yn ystyried adroddiad y person a’i cynhaliodd.

(5) Pan fo person yn cymryd y cyfle i ymddangos gerbron person a benodir gan Weinidogion Cymru a chael gwrandawiad ganddo o dan is-baragraff (3)(b), rhaid i Weinidogion Cymru roi cyfle i bob un o’r personau a ganlyn i gael gwrandawiad ar yr un pryd—

(a) pob person arall y cyflwynwyd yr hysbysiad o derfyniad arfaethedig iddo, a

(b) unrhyw berson arall y mae Gweinidogion Cymru yn ystyried ei fod yn briodol.

(6) Pan fo Gweinidogion Cymru yn gwneud gorchymyn o dan adran 27 yn rhinwedd is-baragraff (2)(a) neu (b), rhaid gwneud y gorchymyn ar y telerau a nodir gan yr hysbysiad o derfyniad arfaethedig.

(7) Pan fo Gweinidogion Cymru yn gwneud gorchymyn o dan adran 27 yn rhinwedd is-baragraff (2)(c), caniateir gwneud y gorchymyn naill ai ar y telerau a nodir gan yr hysbysiad o derfyniad arfaethedig neu gydag‍ addasiadau.

Hysbysiad ar ôl gwneud gorchymyn

4 Cyn gynted ag y bo’n ymarferol ar ôl gwneud gorchymyn o dan adran 27, rhaid i Weinidogion Cymru anfon copi o’r gorchymyn—

(a) at bob person y cyflwynwyd hysbysiad o derfyniad arfaethedig iddo, a

(b) pan—

(i) bo ymchwiliad wedi ei gynnal o dan baragraff 3(3)(a), at unrhyw berson arall a roddodd dystiolaeth yn yr ymchwiliad, neu

(ii) bo gwrandawiad wedi ei gynnal o dan baragraff 3(3)(b), at unrhyw berson arall y rhoddwyd y cyfle iddo i ymddangos yn y gwrandawiad.

RHAN 3 ATODOL

Y weithdrefn ar ôl gwrandawiad neu ymchwiliad

5 (1) Rhaid i’r person a benodir i gynnal gwrandawiad neu ymchwiliad o dan baragraff 3 lunio adroddiad ysgrifenedig i Weinidogion Cymru ar ôl diwedd y gwrandawiad neu’r ymchwiliad.

(2) Rhaid i’r adroddiad gynnwys casgliadau ac argymhelliad y person a benodir ynghylch a ddylid gwneud gorchymyn o dan adran 27 (neu resymau’r person a benodir dros beidio â gwneud argymhelliad).

(a gyflwynir gan adrannau 10(5), 17(6), 20(3) a 27(4))

ATODLEN 6 ACHOSION O DAN RAN 2

Tystiolaeth mewn ymchwiliadau lleol

1 (1) Caiff person a benodir i gynnal ymchwiliad lleol o dan Ran 2 o’r Ddeddf hon, drwy wŷs, ei gwneud yn ofynnol i unrhyw berson—

(a) bod yn bresennol yn yr ymchwiliad, ar adeg ac mewn man a ddatgenir yn y wŷs, a rhoi tystiolaeth, neu

(b) dangos unrhyw ddogfennau sydd ym meddiant y person neu o dan reolaeth y person, sy’n ymwneud ag unrhyw fater sydd o dan sylw yn yr ymchwiliad.

(2) Caiff y person a benodir i gynnal yr ymchwiliad gymryd tystiolaeth ar lw, ac at y diben hwnnw caiff weinyddu llwon.

(3) Nid yw gwŷs o dan y paragraff hwn yn ei gwneud yn ofynnol i berson fod yn bresennol yn yr ymchwiliad oni bai bod treuliau angenrheidiol y person ar gyfer bod yn bresennol yn cael eu talu neu eu cynnig i’r person.

(4) Ni chaniateir ei gwneud yn ofynnol o dan y paragraff hwn i berson ddangos teitl (nac unrhyw offeryn sy’n ymwneud â theitl) unrhyw dir nad yw’n perthyn i awdurdod lleol.

Trosedd sy’n ymwneud â methu â chydymffurfio â gwŷs o dan baragraff 1

2 (1) Mae’n drosedd i berson—

(a) gwrthod cydymffurfio â gofyniad mewn gwŷs o dan baragraff 1 neu fethu’n fwriadol â chydymffurfio â gofyniad o’r fath, neu

(b) newid, atal, cuddio neu ddinistrio’n fwriadol ddogfen y mae’n ofynnol i’r person ei dangos, neu y mae’r person yn agored i orfod ei dangos, o dan y paragraff hwnnw.

(2) Mae person sy’n euog o drosedd o dan is-baragraff (1) yn agored ar euogfarn ddiannod i ddirwy nad yw’n uwch na lefel 3 ar y raddfa safonol neu i’w garcharu am gyfnod nad yw’n hwy na’r uchafswm cyfnod am droseddau diannod, neu i’r ddau.

(3) Yn is-baragraff (2) ystyr “yr uchafswm cyfnod am droseddau diannod” yw—

(a) mewn perthynas â throsedd a gyflawnir cyn i adran 281(5) o Ddeddf Cyfiawnder Troseddol 2003 (p. 44) ddod i rym, 6 mis;

(b) mewn perthynas â throsedd a gyflawnir ar ôl iddi ddod i rym, 51 o wythnosau.

Costau achosion penodol o dan y Rhan hon

3 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys mewn perthynas â’r achosion a ganlyn—

(a) adolygiad gan Weinidogion Cymru o dan adran 9 (adolygiadau o benderfyniadau i ychwanegu heneb at y gofrestr etc.);

(b) ymchwiliad lleol neu wrandawiad, neu gyfle i gyflwyno sylwadau ysgrifenedig, o dan adran 17 (penderfynu ceisiadau am gydsyniad heneb gofrestredig);

(c) ymchwiliad lleol neu wrandawiad o dan Ran 2 o Atodlen 4 (addasiad neu ddirymiad arfaethedig o gydsyniad heneb gofrestredig).

(2) Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo bod rhaid i’r costau y maent yn mynd iddynt mewn perthynas â’r achos (gan gynnwys costau unrhyw berson a benodir ganddynt i gynnal yr achos) gael eu talu gan unrhyw barti i’r achos a bennir yn y cyfarwyddyd.

(3) Caniateir i swm y costau yr eir iddynt ac y cyfarwyddir iddynt gael eu talu fel y’i crybwyllir yn is-baragraff (2) gael ei adennill gan Weinidogion Cymru yn ddiannod fel dyled sifil.

(4) Caiff Gweinidogion Cymru, mewn perthynas â’r achos, wneud gorchmynion ynghylch—

(a) costau’r partïon i’r achos, a

(b) y parti neu’r partïon y mae rhaid iddynt dalu’r costau.

(5) Caniateir adennill costau sy’n daladwy yn rhinwedd is-baragraff (4) fel pe baent yn daladwy o dan orchymyn gan yr Uchel Lys, os yw’r Uchel Lys yn gorchymyn felly ar gais y person y mae’r costau yn ddyledus iddo.

(6) Ni chaiff Gweinidogion Cymru wneud gorchymyn o dan is-baragraff (4) sy’n ei gwneud yn ofynnol i berson dalu costau parti arall i’r achos oni bai bod Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni—

(a) bod y person wedi ymddwyn yn afresymol mewn perthynas â’r achos, a

(b) bod ymddygiad afresymol y person wedi peri i’r parti arall fynd i wariant diangen neu wariant a wastraffwyd.

(7) Mae cyfeiriadau yn y paragraff hwn at gostau y mae Gweinidogion Cymru yn mynd iddynt yn cynnwys—

(a) y gost weinyddol gyfan y maent yn mynd iddi mewn cysylltiad â’r achos, gan gynnwys yn benodol swm rhesymol y maent yn ei benderfynu mewn cysylltiad â chostau cyffredinol staff a gorbenion Llywodraeth Cymru;

(b) costau y maent (neu y mae personau a benodir ganddynt) yn mynd iddynt mewn cysylltiad ag achos nad yw’n digwydd.

Costau adolygiadau a gynhelir o dan adran 9 gan berson a benodir

4 Pan fo adolygiad o dan adran 9 yn cael ei gynnal gan berson a benodir gan Weinidogion Cymru o dan is-adran (3) o’r adran honno, mae gan y person a benodir yr un pwerau mewn perthynas â’r adolygiad ag sydd gan Weinidogion Cymru o dan baragraff 3.

(a gyflwynir gan adrannau 79(6) a 85(4))

ATODLEN 7 DIWEDD GWARCHODAETH INTERIM NEU RESTRU DROS DRO AR GYFER ADEILADAU

Cyflwyniad

1 Mae’r Atodlen hon yn gymwys—

(a) pan fo gwarchodaeth interim yn dod i ben mewn perthynas ag adeilad oherwydd bod Gweinidogion Cymru yn cyflwyno hysbysiad o dan adran 79(5)(b) eu bod wedi penderfynu peidio â rhestru’r adeilad, neu

(b) pan fo rhestru dros dro yn dod i ben mewn perthynas ag adeilad—

(i) ar ddiwedd y cyfnod o 6 mis a grybwyllir yn adran 85(1), neu

(ii) oherwydd bod Gweinidogion Cymru yn rhoi hysbysiad o dan adran 85(3) nad ydynt yn bwriadu ymgynghori ar gynnig i restru’r adeilad.

Atebolrwydd troseddol

2 Nid yw’r ffaith nad yw’r adeilad yn cael ei drin mwyach fel pe bai’n adeilad rhestredig yn effeithio ar atebolrwydd unrhyw berson i gael ei erlyn a’i gosbi am drosedd o dan‍ y Ddeddf hon a gyflawnwyd tra oedd yr adeilad yn cael ei drin fel adeilad rhestredig.

Cydsyniad adeilad rhestredig

3 Mae unrhyw achos ynghylch cais am gydsyniad adeilad rhestredig sy’n ymwneud â’r adeilad, neu sy’n deillio o gais o’r fath, yn darfod; ac mae unrhyw gydsyniad o’r fath yn peidio â chael effaith.

Hysbysiadau stop dros dro

4 Mae unrhyw hysbysiad stop dros dro sy’n ymwneud â’r adeilad yn peidio â chael effaith.

Hysbysiadau gorfodi

5 (1) Mae unrhyw hysbysiad gorfodi sy’n ymwneud â’r adeilad yn peidio â chael effaith.

(2) Mae unrhyw achos ynghylch apêl yn erbyn hysbysiad o’r fath yn darfod.

(3) Er gwaethaf is-baragraff (1), mae adran 132(1) i (6) yn parhau i gael effaith mewn perthynas—

(a) ag unrhyw dreuliau yr eir iddynt gan awdurdod cynllunio neu Weinidogion Cymru, neu gan berchennog neu feddiannydd, fel y’i crybwyllir yn yr adran honno, a

(b) ag unrhyw symiau a delir o ganlyniad i’r treuliau hynny.

Gwaharddebau

6 Mae unrhyw achos ynghylch cais am waharddeb o dan adran 135 sy’n ymwneud a’r adeilad yn darfod.

(a gyflwynir gan adran 107(3))

ATODLEN 8 Y WEITHDREFN AR GYFER GORCHMYNION SY’N ADDASU NEU’N DIRYMU CYDSYNIAD ADEILAD RHESTREDIG

RHAN 1 GORCHMYNION A WNEIR GAN AWDURDODAU CYNLLUNIO

Yr amgylchiadau pan fydd gorchmynion yn cymryd effaith

1 Nid yw gorchymyn o dan adran 107 a wneir gan awdurdod cynllunio ond yn cymryd effaith—

(a) os caiff ei gadarnhau gan Weinidogion Cymru o dan baragraff 2, neu

(b) yn unol â pharagraff 3.

Y weithdrefn ar gyfer cadarnhau gorchmynion gan Weinidogion Cymru

2 (1) Pan fo awdurdod cynllunio yn cyflwyno gorchymyn o dan adran 107 i Weinidogion Cymru i’w gadarnhau, rhaid iddo gyflwyno hysbysiad o gyflwyno’r gorchymyn—

(a) i bob perchennog a phob meddiannydd ar yr adeilad rhestredig y mae’r gorchymyn yn ymwneud ag ef, a

(b) i unrhyw berson arall y mae’n meddwl y bydd y gorchymyn yn effeithio arno.

(2) Rhaid i’r hysbysiad bennu o fewn pa gyfnod y caiff person y’i cyflwynir iddo wneud cais ysgrifenedig i Weinidogion Cymru am gyfle i ymddangos gerbron person a benodir gan Weinidogion Cymru a chael gwrandawiad ganddo.

(3) Os yw person y cyflwynir yr hysbysiad iddo yn gwneud cais o’r fath o fewn y cyfnod hwnnw, cyn cadarnhau’r gorchymyn rhaid i Weinidogion Cymru roi cyfle o’r fath i’r person hwnnw a’r awdurdod cynllunio.

(4) Rhaid i’r cyfnod a bennir o dan is-baragraff (2) fod o leiaf 28 o ddiwrnodau sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad.

(5) Caiff Gweinidogion Cymru gadarnhau’r gorchymyn gydag addasiadau neu hebddynt.

Y weithdrefn i orchmynion gymryd effaith heb gadarnhad

3 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan—

(a) bo awdurdod cynllunio wedi gwneud gorchymyn o dan adran 107, a

(b) bo’r personau a ganlyn wedi hysbysu’r awdurdod yn ysgrifenedig nad ydynt yn gwrthwynebu’r gorchymyn—

(i) pob perchennog a phob meddiannydd ar yr adeilad rhestredig y mae’r gorchymyn yn ymwneud ag ef, a

(ii) pob person arall y mae’r awdurdod yn meddwl y bydd y gorchymyn yn effeithio arno.

(2) Rhaid i’r awdurdod cynllunio (yn lle cyflwyno’r gorchymyn i Weinidogion Cymru i’w gadarnhau)—

(a) cyhoeddi hysbysiad yn y ffordd a bennir mewn rheoliadau a wneir gan Weinidogion Cymru fod y gorchymyn wedi ei wneud,

(b) cyflwyno copi o’r hysbysiad i’r personau a grybwyllir yn is-baragraff (1)(b), ac

(c) anfon copi o’r hysbysiad at Weinidogion Cymru heb fod yn hwyrach na 3 diwrnod ar ôl y diwrnod y’i cyhoeddir.

(3) Rhaid i’r hysbysiad bennu—

(a) o fewn pa gyfnod y caiff personau y mae’r gorchymyn yn effeithio arnynt roi hysbysiad i Weinidogion Cymru eu bod am i’r gorchymyn gael ei gyflwyno i Weinidogion Cymru i’w gadarnhau o dan y weithdrefn ym mharagraff 2;

(b) y cyfnod, os na roddir hysbysiad o‘r fath ac nad yw Gweinidogion Cymru yn cyfarwyddo bod rhaid cyflwyno’r gorchymyn iddynt i’w gadarnhau, y bydd y gorchymyn yn cymryd effaith heb gael ei gadarnhau gan Weinidogion Cymru ar ei ddiwedd.

(4) Os, ar ddiwedd y cyfnod a bennir o dan is-baragraff (3)(a)—

(a) nad yw unrhyw berson y mae’r gorchymyn yn effeithio arno wedi rhoi hysbysiad i Weinidogion Cymru fel y’i crybwyllir yn is-baragraff (3)(a), a

(b) nad yw Gweinidogion Cymru wedi cyfarwyddo bod rhaid cyflwyno’r gorchymyn iddynt i’w gadarnhau,

mae’r gorchymyn yn cymryd effaith ar ddiwedd y cyfnod a bennir o dan is-baragraff (3)(b).

(5) Rhaid i’r cyfnod a bennir o dan is-baragraff (3)(a) fod o leiaf 28 o ddiwrnodau sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y caiff yr hysbysiad o wneud y gorchymyn ei gyhoeddi am y tro cyntaf.

(6) Rhaid i’r cyfnod a bennir o dan is-baragraff (3)(b) fod o leiaf 14 o ddiwrnodau ar ôl diwedd y cyfnod a bennir o dan is-baragraff (3)(a).

RHAN 2 GORCHMYNION A WNEIR GAN WEINIDOGION CYMRU

Y weithdrefn i’w dilyn cyn gwneud gorchymyn

4 (1) Ni chaiff Gweinidogion Cymru wneud gorchymyn o dan adran 107 heb ymgynghori â’r awdurdod cynllunio y mae’r adeilad rhestredig y mae’r gorchymyn yn ymwneud ag ef yn ei ardal.

(2) Cyn gwneud gorchymyn o dan adran 107 rhaid i Weinidogion Cymru hefyd gyflwyno hysbysiad o’r gorchymyn arfaethedig—

(a) i bob perchennog a phob meddiannydd ar yr adeilad, a

(b) i unrhyw berson arall y maent yn meddwl y bydd y gorchymyn yn effeithio arno.

(3) Rhaid i’r hysbysiad bennu o fewn pa gyfnod y caiff person y’i cyflwynir iddo wneud cais ysgrifenedig i Weinidogion Cymru am gyfle i ymddangos gerbron person a benodir gan Weinidogion Cymru a chael gwrandawiad ganddo.

(4) Os yw person y cyflwynir yr hysbysiad iddo yn gwneud cais o’r fath o fewn y cyfnod hwnnw, cyn gwneud y gorchymyn rhaid i Weinidogion Cymru roi cyfle o’r fath i’r person hwnnw a’r awdurdod cynllunio.

(5) Rhaid i’r cyfnod a bennir o dan is-baragraff (3) fod o leiaf 28 o ddiwrnodau sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad.

(a gyflwynir gan adran 112)

ATODLEN 9 CAMAU GWEITHREDU YN DILYN CYFLWYNO HYSBYSIAD PRYNU

Ymateb i hysbysiad prynu gan awdurdod cynllunio

1 (1) Pan fo person wedi cyflwyno hysbysiad prynu i awdurdod cynllunio, rhaid i’r awdurdod gyflwyno hysbysiad derbyn neu hysbysiad gwrthod i’r person.

(2) Mae hysbysiad derbyn yn hysbysiad sy’n datgan naill ai—

(a) bod yr awdurdod cynllunio yn fodlon cydymffurfio â’r hysbysiad prynu, neu

(b) bod awdurdod lleol arall neu ymgymerwr statudol a bennir yn yr hysbysiad derbyn wedi cytuno i gydymffurfio â’r hysbysiad prynu.

(3) Mae hysbysiad gwrthod yn hysbysiad sy’n datgan—

(a) nad yw’r awdurdod cynllunio, am resymau a bennir yn yr hysbysiad, yn fodlon cydymffurfio â’r hysbysiad prynu ac nad yw wedi dod o hyd i unrhyw awdurdod lleol arall neu ymgymerwr statudol sy’n fodlon cydymffurfio ag ef, a

(b) bod yr awdurdod cynllunio wedi anfon copïau o’r hysbysiad prynu a’r hysbysiad gwrthod at Weinidogion Cymru.

(4) Rhaid cyflwyno hysbysiad derbyn neu hysbysiad gwrthod cyn diwedd 3 mis sy’n dechrau â’r diwrnod y cyflwynwyd yr hysbysiad prynu.

(5) Pan fo’r awdurdod cynllunio yn cyflwyno hysbysiad derbyn i berson, mae’r awdurdod hwnnw neu (yn achos hysbysiad sy’n dod o fewn is-baragraff (2)(b)) yr awdurdod lleol arall neu’r ymgymerwr statudol a bennir yn yr hysbysiad i’w drin—

(a) fel pe bai wedi ei awdurdodi o dan adran 137 i gaffael buddiant y person yn orfodol, a

(b) fel pe bai wedi cyflwyno hysbysiad i drafod telerau mewn cysylltiad â’r buddiant hwnnw ar y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad derbyn.

(6) Cyn cyflwyno hysbysiad gwrthod i berson, rhaid i’r awdurdod cynllunio anfon at Weinidogion Cymru—

(a) copi o’r hysbysiad gwrthod, a

(b) copi o’r hysbysiad prynu.

(7) Ni chaniateir i hysbysiad i drafod telerau a drinnir fel pe bai wedi ei gyflwyno yn rhinwedd is-baragraff (5)(b) gael ei dynnu’n ôl o dan adran 31 o Ddeddf Digollediad Tir 1961 (p. 33).

Camau gweithredu i’w cymryd gan Weinidogion Cymru os caiff hysbysiad prynu ei wrthod gan awdurdod cynllunio

2 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan fo copi o hysbysiad prynu yn cael ei anfon at Weinidogion Cymru o dan baragraff 1(6).

(2) Rhaid i Weinidogion Cymru gadarnhau’r hysbysiad prynu os ydynt wedi eu bodloni—

(a) bod y setiau o amodau yn adran 109 wedi eu bodloni mewn perthynas â’r tir y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef, a

(b) bod y tir y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef yn cynnwys yr holl dir sy’n cydffinio â’r adeilad rhestredig neu sy’n gyfagos iddo y maent yn ystyried bod ei angen—

(i) ar gyfer diogelu’r adeilad neu ei amwynderau,

(ii) ar gyfer darparu neu hwyluso mynediad iddo, neu

(iii) ar gyfer ei reolaethu’n briodol neu ei reoli’n briodol,

ond mae hyn yn ddarostyngedig i’r darpariaethau a ganlyn.

(3) Os yw Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni nad yw’r setiau o amodau yn adran 109 wedi eu bodloni ond mewn perthynas â rhan o’r tir, rhaid iddynt gadarnhau’r hysbysiad mewn perthynas â’r rhan honno yn unig.

(4) Yn lle cadarnhau’r hysbysiad prynu, caiff Gweinidogion Cymru—

(a) yn achos hysbysiad a gyflwynir o ganlyniad i wrthod cydsyniad adeilad rhestredig ar gyfer unrhyw waith, roi cydsyniad adeilad rhestredig ar gyfer y gwaith;

(b) yn achos hysbysiad a gyflwynir o ganlyniad i roi cydsyniad adeilad rhestredig ar gyfer unrhyw waith yn ddarostyngedig i amodau, amrywio neu ddileu’r amodau i’r graddau y maent yn ystyried bod hynny yn angenrheidiol i alluogi gwneud y tir y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef‍ yn ddefnyddiadwy drwy gyflawni’r gwaith;

(c) yn achos hysbysiad a gyflwynir o ganlyniad i orchymyn o dan adran 107 sy’n dirymu cydsyniad adeilad rhestredig, ddirymu’r gorchymyn;

(d) yn achos hysbysiad a gyflwynir o ganlyniad i orchymyn o dan yr adran honno sy’n addasu cydsyniad adeilad rhestredig ar gyfer unrhyw waith drwy osod amodau, amrywio neu ddileu’r amodau i’r graddau y maent yn ystyried bod hynny yn angenrheidiol i alluogi gwneud y tir y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef‍ yn ddefnyddiadwy drwy gyflawni’r gwaith.

(5) Mae is-baragraff (6) yn gymwys os yw Gweinidogion Cymru yn ystyried y gellid gwneud y tir y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef, neu unrhyw ran ohono,‍ yn ddefnyddiadwy o fewn amser rhesymol drwy gyflawni—

(a) unrhyw waith arall y dylai cydsyniad adeilad rhestredig gael ei roi ar ei gyfer, neu

(b) unrhyw ddatblygiad y dylai caniatâd cynllunio gael ei roi ar ei gyfer.

(6) Yn lle cadarnhau’r hysbysiad prynu mewn perthynas â’r tir neu’r rhan honno ohono, caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo, os gwneir cais am gydsyniad adeilad rhestredig ar gyfer y gwaith hwnnw, neu am ganiatâd cynllunio ar gyfer y datblygiad hwnnw, fod rhaid ei roi.

(7) Wrth gadarnhau hysbysiad prynu caiff Gweinidogion Cymru, os ydynt yn ystyried ei bod yn briodol gan roi sylw i’r defnydd tebygol yn y pen draw o’r tir y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef, addasu’r hysbysiad mewn perthynas â’r holl dir neu unrhyw ran ohono drwy roi awdurdod lleol arall neu ymgymerwr statudol yn lle’r awdurdod cynllunio y cyflwynwyd yr hysbysiad iddo.

(8) Os nad yw Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni fel a grybwyllir yn is-baragraff (2) mewn perthynas â hysbysiad prynu, rhaid iddynt wrthod cadarnhau’r hysbysiad.

(9) Yn y paragraff hwn mae cyfeiriadau at y tir y mae hysbysiad prynu yn ymwneud ag ef yn gyfeiriadau at yr adeilad rhestredig a’r tir cysylltiedig (os oes tir cysylltiedig) y cyflwynir yr hysbysiad mewn cysylltiad ag ef.

Y weithdrefn cyn i Weinidogion Cymru gymryd camau gweithredu mewn perthynas â hysbysiad prynu

3 (1) Cyn cymryd unrhyw gamau gweithredu mewn perthynas â hysbysiad prynu o dan baragraff 2, rhaid i Weinidogion Cymru gyflwyno hysbysiad o’u camau gweithredu arfaethedig—

(a) i’r person a gyflwynodd yr hysbysiad prynu,

(b) i’r awdurdod cynllunio y cyflwynwyd yr hysbysiad prynu iddo, ac

(c) os ydynt yn cynnig rhoi unrhyw awdurdod lleol arall neu ymgymerwr statudol yn lle’r awdurdod cynllunio, i’r awdurdod lleol arall neu’r ymgymerwr statudol.

(2) Rhaid i hysbysiad o dan is-baragraff (1) bennu o fewn pa gyfnod y caiff unrhyw un neu ragor o’r personau y’i cyflwynir iddynt wneud cais ysgrifenedig i Weinidogion Cymru am gyfle i ymddangos gerbron person a benodir gan Weinidogion Cymru a chael gwrandawiad ganddo.

(3) Os yw person y cyflwynir yr hysbysiad iddo yn gwneud cais o fewn y cyfnod hwnnw, rhaid i Weinidogion Cymru roi cyfle o’r fath i’r person hwnnw cyn iddynt gymryd unrhyw gamau gweithredu mewn perthynas â’r hysbysiad prynu o dan baragraff 2.

(4) Rhaid i’r cyfnod a bennir o dan is-baragraff (2) fod o leiaf 28 o ddiwrnodau sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad o dan is-baragraff (1).

(5) Os yw Gweinidogion Cymru, ar ôl i unrhyw bersonau ymddangos gerbron person a benodir a chael gwrandawiad ganddo, yn ystyried ei bod yn briodol cymryd camau gweithredu o dan baragraff 2 nad ydynt yn unol â’r hysbysiad a gyflwynir o dan is-baragraff (1), cânt wneud hynny.

Effaith camau gweithredu gan Weinidogion Cymru mewn perthynas â hysbysiad prynu

4 (1) Pan fo Gweinidogion Cymru yn cadarnhau hysbysiad prynu, mae’r awdurdod a grybwyllir yn is-baragraff (2) i’w drin—

(a) fel pe bai wedi ei awdurdodi o dan adran 137 i gaffael yn orfodol fuddiant y person a gyflwynodd yr hysbysiad, a

(b) fel pe bai wedi cyflwyno hysbysiad i drafod telerau mewn cysylltiad â’r buddiant hwnnw ar y dyddiad y mae Gweinidogion Cymru yn ei gyfarwyddo.

(2) Yr awdurdod y cyfeirir ato yn is-baragraff (1) yw—

(a) yr awdurdod cynllunio y cyflwynwyd yr hysbysiad prynu iddo, neu

(b) os addasodd Gweinidogion Cymru yr hysbysiad prynu o dan baragraff 2(7) drwy roi awdurdod lleol arall neu ymgymerwr statudol yn lle’r awdurdod cynllunio, yr awdurdod lleol arall neu’r ymgymerwr statudol.

(3) Os anfonir hysbysiad prynu at Weinidogion Cymru o dan baragraff 1(6) ac nad ydynt yn cymryd unrhyw gamau gweithredu mewn perthynas ag ef o dan baragraff 2 erbyn diwedd y cyfnod perthnasol—

(a) mae’r hysbysiad prynu i’w drin fel pe bai wedi ei gadarnhau ganddynt ar ddiwedd y cyfnod perthnasol, a

(b) mae’r awdurdod cynllunio y cyflwynwyd yr hysbysiad prynu iddo i’w drin—

(i) fel pe bai wedi ei awdurdodi o dan adran 137 i gaffael yn orfodol fuddiant y person a gyflwynodd yr hysbysiad, a

(ii) fel pe bai wedi cyflwyno hysbysiad i drafod telerau mewn cysylltiad â’r buddiant hwnnw ar ddiwedd y cyfnod perthnasol.

(4) Pan na fo hysbysiad prynu yn cael ei gadarnhau ond mewn perthynas â rhan o’r tir y mae’n ymwneud ag ef, mae cyfeiriadau yn y paragraff hwn at fuddiant y perchennog yn gyfeiriadau at fuddiant y perchennog yn y rhan honno.

(5) Yn is-baragraff (3) ystyr y “cyfnod perthnasol” yw pa un bynnag o’r canlynol sy’n dod i ben yn gynharach—

(a) 9 mis sy’n dechrau â’r diwrnod y cyflwynwyd yr hysbysiad prynu i’r awdurdod cynllunio;

(b) 6 mis sy’n dechrau â’r diwrnod yr anfonwyd copi o’r hysbysiad at Weinidogion Cymru o dan baragraff 1(6).

(6) Ond nid yw’r cyfnod perthnasol yn cynnwys unrhyw adeg pan fydd gan Weinidogion Cymru ger eu bron y naill a’r llall o’r canlynol—

(a) copi o’r hysbysiad prynu a anfonwyd atynt o dan baragraff 1(6), a

(b) hysbysiad o apêl o dan adran 100 (apêl yn erbyn gwrthod etc. cydsyniad adeilad rhestredig) neu 127 (apêl yn erbyn hysbysiad gorfodi) sy’n ymwneud ag unrhyw ran o’r tir y mae’r hysbysiad prynu yn ymwneud ag ef.

(7) Ni chaniateir i hysbysiad i drafod telerau a drinnir fel pe bai wedi ei gyflwyno yn rhinwedd is-baragraff (1)(b) neu (3)(b)(ii) gael ei dynnu’n ôl o dan adran 31 o Ddeddf Digollediad Tir 1961 (p. 33).

(8) Yn y paragraff hwn mae cyfeiriadau at y tir y mae hysbysiad prynu yn ymwneud ag ef yn gyfeiriadau at yr adeilad rhestredig a’r tir cysylltiedig (os oes tir cysylltiedig) y cyflwynir yr hysbysiad mewn perthynas â hwy.

Her gyfreithiol i gamau gweithredu Gweinidogion Cymru mewn perthynas â hysbysiad prynu

5 (1) Os caiff penderfyniad gan Weinidogion Cymru i gymryd unrhyw gamau gweithredu mewn perthynas â hysbysiad prynu o dan baragraff 2 ei ddiddymu mewn achos o dan adran 183, mae’r hysbysiad prynu i’w drin fel pe bai wedi ei ganslo, ond caiff y person a’i cyflwynodd gyflwyno hysbysiad prynu pellach.

(2) At ddiben penderfynu a yw’r hysbysiad prynu pellach wedi ei gyflwyno o fewn yr amser a bennir yn adran 111(1), mae’r penderfyniad y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef i’w drin fel pe bai wedi ei wneud, neu mae’r gorchymyn y mae’n ymwneud ag ef i’w drin fel pe bai wedi cymryd effaith, ar y diwrnod y diddymwyd penderfyniad Gweinidogion Cymru.

Didynnu digollediad sy’n daladwy o dan adran 108 wrth gaffael

6 Pan fo digollediad yn daladwy o dan adran 108 (digollediad pan fo cydsyniad yn cael ei addasu neu ei ddirymu) am wariant yr eir iddo wrth gyflawni gwaith i adeilad rhestredig, rhaid lleihau unrhyw ddigollediad sy’n dod yn daladwy mewn cysylltiad â chaffael buddiant yn yr adeilad ac unrhyw dir cysylltiedig yn unol â hysbysiad prynu gan swm y digollediad sy’n ymwneud â’r gwaith.

Dehongli’r Atodlen

7 (1) Yn yr Atodlen hon—

• mae i‍ “defnyddiadwy” (“usable”) a “tir cysylltiedig” (“associated land”) yr ystyron a roddir gan adran 109(6);

• mae “ymgymerwr statudol” (“statutory undertaker”) yn cynnwys gweithredwr cod cyfathrebu electronig a chyn-weithredwr telathrebu cyhoeddus.

(2) Yn y diffiniad o “ymgymerwr statudol” yn is-baragraff (1)—

• mae i “cyn-weithredwr telathrebu cyhoeddus” (“former public telecommunications operator”) yr ystyr a roddir i “former PTO” gan baragraff 1(1) o Atodlen 17 i Ddeddf Cyfathrebiadau 2003 (p. 21);

• mae i “gweithredwr cod cyfathrebu electronig” yr ystyr a roddir i “electronic communications code operator” gan baragraff 1(1) o Atodlen 17 i Ddeddf Cyfathrebiadau 2003.

(a gyflwynir gan adran 115(5))

ATODLEN 10 Y WEITHDREFN AR GYFER GORCHMYNION SY’N TERFYNU CYTUNDEBAU PARTNERIAETHAU ADEILADAU RHESTREDIG

RHAN 1 GORCHMYNION A WNEIR GAN AWDURDODAU CYNLLUNIO

Gofyniad i gael cadarnhad Gweinidogion Cymru

1 (1) Nid yw gorchymyn o dan adran 115 a wneir gan awdurdod cynllunio yn cymryd effaith oni bai ei fod yn cael ei gadarnhau gan Weinidogion Cymru.

(2) Pan fo awdurdod cynllunio yn cyflwyno gorchymyn i Weinidogion Cymru i’w gadarnhau, rhaid iddo gyflwyno hysbysiad o gyflwyno’r gorchymyn—

(a) i’r partïon eraill i’r cytundeb partneriaeth adeilad rhestredig,

(b) i unrhyw berson arall sy’n meddiannu’r adeilad rhestredig, neu’r rhan o adeilad rhestredig, y mae’r cytundeb yn ymwneud ag ef o dan les a roddir neu a estynnir am gyfnod penodol sydd ag o leiaf 2 flynedd yn weddill, ac

(c) i unrhyw berson arall y mae’r awdurdod yn meddwl y bydd y gorchymyn yn effeithio arno.

(3) Rhaid i’r hysbysiad bennu o fewn pa gyfnod y caiff person y’i cyflwynir iddo wneud cais ysgrifenedig i Weinidogion Cymru am gyfle i ymddangos gerbron person a benodir gan Weinidogion Cymru a chael gwrandawiad ganddo.

(4) Os yw person y cyflwynir yr hysbysiad iddo yn gwneud cais o’r fath o fewn y cyfnod hwnnw, cyn cadarnhau’r gorchymyn rhaid i Weinidogion Cymru roi cyfle o’r fath i’r person hwnnw a phob awdurdod cynllunio sy’n barti i’r cytundeb partneriaeth adeilad rhestredig.

(5) Rhaid i’r cyfnod a bennir o dan is-baragraff (3) fod o leiaf 28 o ddiwrnodau sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad.

(6) Caiff Gweinidogion Cymru gadarnhau’r gorchymyn gydag addasiadau neu hebddynt.

RHAN 2 GORCHMYNION A WNEIR GAN WEINIDOGION CYMRU

Y weithdrefn i’w dilyn cyn gwneud gorchymyn

2 (1) Cyn gwneud gorchymyn o dan adran 115, rhaid i Weinidogion Cymru gyflwyno hysbysiad o’r gorchymyn arfaethedig—

(a) i’r partïon i’r cytundeb partneriaeth adeilad rhestredig (neu os yw Gweinidogion Cymru yn barti i’r cytundeb, y partïon eraill iddo),

(b) i unrhyw berson arall sy’n meddiannu’r adeilad rhestredig, neu’r rhan o adeilad rhestredig, y mae’r cytundeb yn ymwneud ag ef o dan les a roddir neu a estynnir am gyfnod penodol sydd ag o leiaf 2 flynedd yn weddill, a

(c) i unrhyw berson arall y mae Gweinidogion Cymru yn meddwl y bydd y gorchymyn yn effeithio arno.

(2) Rhaid i’r hysbysiad bennu o fewn pa gyfnod y caiff person y’i cyflwynir iddo wneud cais ysgrifenedig i Weinidogion Cymru am gyfle i ymddangos gerbron person a benodir gan Weinidogion Cymru a chael gwrandawiad ganddo.

(3) Os yw person y cyflwynir yr hysbysiad iddo yn gwneud cais o’r fath o fewn y cyfnod hwnnw, cyn gwneud y gorchymyn rhaid i Weinidogion Cymru roi cyfle o’r fath i’r person hwnnw ac i unrhyw awdurdod cynllunio sy’n barti i’r cytundeb partneriaeth adeilad rhestredig.

(4) Rhaid i’r cyfnod a bennir o dan is-baragraff (2) fod o leiaf 28 o ddiwrnodau sy’n dechrau â thrannoeth y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad.

(a gyflwynir gan adran 161(5))

ATODLEN 11 EFFAITH ADRAN 161 YN PEIDIO Â BOD YN GYMWYS I ADEILAD

Cyflwyniad

1 Mae’r Atodlen hon yn gymwys pan fo adeilad yn peidio â bod yn adeilad y mae adran 161 yn gymwys iddo.

Atebolrwydd troseddol

2 Nid yw’r ffaith bod yr adeilad yn peidio â bod yn adeilad y mae adran 161 yn gymwys iddo yn effeithio ar atebolrwydd unrhyw berson i gael ei erlyn a’i gosbi am drosedd‍ o dan y Ddeddf hon a gyflawnwyd tra oedd adran 161 yn gymwys iddo.

Cydsyniad ardal gadwraeth

3 Mae unrhyw achos ynghylch cais am gydsyniad ardal gadwraeth sy’n ymwneud â’r adeilad, neu sy’n deillio o gais o’r fath, yn darfod; ac mae unrhyw gydsyniad o’r fath yn peidio â chael effaith.

Hysbysiadau stop dros dro

4 Mae unrhyw hysbysiad stop dros dro sy’n ymwneud â’r adeilad yn peidio â chael effaith.

Hysbysiadau gorfodi

5 (1) Mae unrhyw hysbysiad gorfodi a ddyroddir sy’n ymwneud â’r adeilad yn peidio â chael effaith.

(2) Mae unrhyw achos ynghylch apêl yn erbyn hysbysiad o’r fath yn darfod.

(3) Er gwaethaf is-baragraff (1), mae adran 132(1) i (6) (fel y’i cymhwysir gan adran 163) yn parhau i gael effaith mewn perthynas—

(a) ag unrhyw dreuliau yr eir iddynt gan awdurdod cynllunio neu Weinidogion Cymru, neu gan berchennog neu feddiannydd, fel y’i crybwyllir yn yr adran honno, a

(b) ag unrhyw symiau a delir o ganlyniad i’r treuliau hynny.

Gwaharddebau

6 Mae unrhyw achos ynghylch cais am waharddeb o dan adran 135 (fel y’i cymhwysir gan adran 163) sy’n ymwneud â’r adeilad yn darfod.

(a gyflwynir gan adran 173(6))

ATODLEN 12 PENDERFYNU APÊL GAN BERSON A BENODIR NEU WEINIDOGION CYMRU

Cyflwyniad

1 Yn yr Atodlen hon—

• ystyr “yr awdurdod cynllunio” (“the planning authority”) yw’r awdurdod cynllunio y mae’r adeilad y mae’r apêl yn ymwneud ag ef yn ei ardal;

• ystyr “person a benodir” (“appointed person”) yw person a benodir gan Weinidogion Cymru o dan adran 173 i benderfynu apêl o dan adran 100 neu 127.

Pwerau a dyletswyddau person a benodir

2 (1) Mae gan berson a benodir yr un pwerau a dyletswyddau—

(a) mewn perthynas ag apêl o dan adran 100 ag sydd gan Weinidogion Cymru o dan adran 104;

(b) mewn perthynas ag apêl o dan adran 127 ag sydd gan Weinidogion Cymru o dan adran 128.

(2) Mae is-baragraff (3) yn gymwys pan fo unrhyw ddeddfiad (ac eithrio’r Atodlen hon neu adran 174)—

(a) yn cyfeirio (neu i’w ddarllen fel pe bai’n cyfeirio) at Weinidogion Cymru mewn cyd-destun sy’n ymwneud neu sy’n gallu ymwneud ag apêl y mae adran 173 yn gymwys iddi, neu

(b) yn cyfeirio (neu i’w ddarllen fel pe bai’n cyfeirio) at unrhyw beth a wneir neu a awdurdodir neu y mae’n ofynnol ei wneud gan Weinidogion Cymru, iddynt neu ger eu bron mewn cysylltiad ag unrhyw apêl o’r fath.

(3) I’r graddau y mae’r cyd-destun yn caniatáu hynny, mae’r deddfiad i’w ddarllen, mewn perthynas ag apêl a benderfynir neu sydd i’w phenderfynu gan berson a benodir, fel pe bai’r cyfeiriad at Weinidogion Cymru yn gyfeiriad at berson a benodir neu’n cynnwys cyfeiriad o’r fath.

Ymchwiliad lleol, gwrandawiad neu sylwadau ysgrifenedig

3 (1) Caiff person a benodir gynnal ymchwiliad lleol neu wrandawiad mewn cysylltiad ag apêl pan fo penderfyniad o dan adran 174 yn darparu i’r apêl gael ei hystyried yn y ffordd honno.

(2) Caiff Gweinidogion Cymru neu berson a benodir benodi asesydd i gynghori’r person a benodir ar unrhyw faterion sy’n codi—

(a) mewn ymchwiliad lleol neu wrandawiad a gynhelir gan y person a benodir mewn cysylltiad ag apêl neu o ganlyniad i ymchwiliad neu wrandawiad o’r fath, neu

(b) mewn sylwadau ysgrifenedig a gyflwynir i’r person a benodir mewn cysylltiad ag apêl neu o ganlyniad i sylwadau o’r fath.

Amnewid y person a benodir

4 (1) Ar unrhyw adeg cyn i berson a benodir benderfynu apêl, caiff Gweinidogion Cymru—

(a) dirymu penodiad y person, a

(b) penodi person arall o dan adran 173 i benderfynu’r apêl.

(2) Pan fo penodiad newydd yn cael ei wneud, rhaid dechrau ystyried yr apêl, ac unrhyw ymchwiliad neu unrhyw wrandawiad arall mewn cysylltiad â’r apêl, o’r newydd.

(3) Nid yw is-baragraff (2) yn ei gwneud yn ofynnol i unrhyw berson gael cyfle—

(a) i gyflwyno sylwadau newydd, neu

(b) i addasu neu dynnu’n ôl unrhyw sylwadau y mae’r person eisoes wedi eu cyflwyno.

Cyfarwyddyd o dan adran 173(3)(b) bod apêl i’w phenderfynu gan Weinidogion Cymru

5 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan fo Gweinidogion Cymru yn rhoi cyfarwyddyd o dan adran 173(3)(b) bod apêl a fyddai fel arall yn cael ei phenderfynu gan berson a benodir i’w phenderfynu ganddynt hwy yn lle hynny.

(2) Rhaid i’r cyfarwyddyd ddatgan y rhesymau dros ei roi a rhaid ei gyflwyno—

(a) i’r person, os oes un, a benodir i benderfynu’r apêl,

(b) i’r apelydd,

(c) i’r awdurdod cynllunio, a

(d) yn achos apêl o dan adran 100, i unrhyw berson a gyflwynodd sylwadau sy’n ymwneud â phwnc yr apêl y mae rheoliadau o dan adran 91(4) yn ei gwneud yn ofynnol i’r awdurdod cynllunio eu hystyried.

(3) Rhaid i Weinidogion Cymru roi cyfle i’r personau a grybwyllir yn is-baragraff (2)(b) i (d) i gyflwyno sylwadau pellach os yw’r rhesymau dros y cyfarwyddyd yn codi materion nad yw unrhyw un neu ragor o’r personau hynny wedi cyflwyno sylwadau yn eu cylch.

(4) Ac eithrio fel y’i darperir gan is-baragraff (3), nid oes angen i Weinidogion Cymru roi cyfle i unrhyw berson—

(a) i ymddangos gerbron person a benodir ganddynt ac i gael gwrandawiad ganddo,

(b) i gyflwyno sylwadau newydd, neu

(c) i addasu neu dynnu’n ôl unrhyw sylwadau y mae’r person eisoes wedi eu cyflwyno.

(5) Wrth benderfynu’r apêl caiff Gweinidogion Cymru ystyried unrhyw adroddiad a wneir iddynt gan berson a benodwyd yn flaenorol i’w phenderfynu.

(6) Yn ddarostyngedig i’r paragraff hwn, mae’r darpariaethau yn y Ddeddf hon sy’n berthnasol i’r apêl yn gymwys iddi fel pe na bai’r Atodlen hon erioed wedi bod yn gymwys.

Dirymu cyfarwyddyd o dan adran 173(3)(b)

6 (1) Caiff Gweinidogion Cymru drwy gyfarwyddyd pellach ddirymu cyfarwyddyd o dan adran 173(3)(b) ar unrhyw adeg cyn i’r apêl gael ei phenderfynu.

(2) Rhaid i’r cyfarwyddyd pellach ddatgan y rhesymau dros ei roi a rhaid ei gyflwyno i’r personau yr oedd paragraff 5(2) yn ei gwneud yn ofynnol i’r cyfarwyddyd o dan adran 173(3)(b) gael ei gyflwyno iddynt.

(3) Pan fo cyfarwyddyd pellach yn cael ei roi o dan y paragraff hwn, mae adran 173 a’r Atodlen hon yn gymwys fel pe na bai cyfarwyddyd wedi ei roi o dan baragraff 5 (ac yn unol â hynny rhaid i Weinidogion Cymru benodi person o dan yr adran honno i benderfynu’r apêl).

(4) Ond mae unrhyw beth a wneir gan Weinidogion Cymru neu ar eu rhan mewn cysylltiad â’r apêl a allai fod wedi cael ei wneud gan y person a benodir (gan gynnwys unrhyw drefniadau a wneir ar gyfer cynnal gwrandawiad neu ymchwiliad lleol), oni bai bod y person a benodir yn cyfarwyddo fel arall, i’w drin fel pe bai wedi ei wneud gan y person a benodir.

Darpariaethau atodol

7 (1) Nid yw’n sail i gais i’r Uchel Lys o dan adran 183, nac i apêl i’r Uchel Lys o dan adran 184, y dylai apêl fod wedi cael ei phenderfynu gan Weinidogion Cymru yn hytrach na pherson a benodir, oni bai bod yr apelydd neu’r awdurdod cynllunio yn herio pŵer y person a benodir i benderfynu’r apêl cyn i’r penderfyniad ar yr apêl gael ei roi.

(2) Pan fo person a benodir yn aelod o staff Llywodraeth Cymru, mae swyddogaethau’r person o ran penderfynu apêl a gwneud unrhyw beth mewn cysylltiad â hi i’w trin at ddibenion Deddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2019 (dccc 3) fel pe baent yn swyddogaethau Llywodraeth Cymru.

(a gyflwynir gan adran 211(1))

ATODLEN 13 MÂN DDIWYGIADAU, DIWYGIADAU CANLYNIADOL A DIDDYMIADAU

Deddf Tir Setledig 1925 (p. 18)

1 Yn Rhan 2 o Atodlen 3 i Ddeddf Tir Setledig 1925, ar ôl paragraff (vi) mewnosoder—

“(vii Works specified by the Welsh Ministers as being required for properly maintaining a listed building (within the meaning given by section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023) on the settled land.”

Deddf Adeiladau Hanesyddol a Henebion Hynafol 1953 (p. 49)

2 Mae Deddf Adeiladau Hanesyddol a Henebion Hynafol 1953 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

3 Hepgorer adran 4.

4 Yn adran 4A—

(a) yn y pennawd, yn lle “section 4” rhodder “section 3A”;

(b) yn is-adran (1)—

(i) hepgorer “or 4”;

(ii) hepgorer “or (as the case may be) by the Secretary of State”;

(c) yn is-adrannau (3), (4) ac (8), hepgorer “or (as the case may be) by the Secretary of State”.

5 (1) Yn adran 5, ar ôl is-adran (5) mewnosoder—

“(6) In this section references to a building do not include a building situated wholly or mainly in Wales.”

(2) Nid yw’r paragraff hwn yn gymwys mewn perthynas ag eiddo a gaffaelwyd neu a dderbyniwyd cyn iddo ddod i rym.

6 Hepgorer adran 6.

7 Yn adran 8, ar ôl is-adran (7) mewnosoder—

“(8) In this section references to a building do not include a building situated wholly or mainly in Wales.”

Deddf Pwerau Tir (Amddiffyn) 1958 (p. 30)

8 Yn adran 6(4)(b) o Ddeddf Pwerau Tir (Amddiffyn) 1958, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or section 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Iechyd y Cyhoedd 1961 (p. 64)

9 Yn y tabl yn Atodlen 4 i Ddeddf Iechyd y Cyhoedd 1961, ar ôl y cofnod sy’n ymwneud ag adran 1 o Ddeddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990 mewnosoder—

“A building which is included in the schedule of monuments maintained under section 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 or the list of buildings maintained under section 76 of that Act, except— (a) a building owned by railway, canal, dock, harbour or inland navigation undertakers, (b) a building owned by a holder of a licence under section 6 of the Electricity Act 1989 (c. 29), (c) a building owned by a gas transporter (within the meaning given by section 7(1) of the Gas Act 1986 (c. 44)), or (d) a building forming part of an aerodrome.

The Welsh Ministers.”

Deddf Prynu Gorfodol 1965 (p. 56)

10 Yn adran 1(4) o Ddeddf Prynu Gorfodol 1965—

(a) yn lle “or section 52 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” rhodder “, section 52 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990 or section 136 of the Historic Environment (Wales) Act 2023,”;

(b) ar ôl “section 52(2) of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 136(4) of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Mwyngloddiau (Cyfleusterau Gweithio a Chynnal) 1966 (p. 4)

11 Yn adran 7 o Ddeddf Mwyngloddiau (Cyfleusterau Gweithio a Chynnal) 1966, ar ôl is-adran (8) mewnosoder—

“(9) For the purposes of this section, where any building or work is a monument of special historic interest within the meaning of Part 2 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 and is, in pursuance of that Part, under the guardianship of the Welsh Ministers or a local authority, the Welsh Ministers or the local authority, as the case may be, shall be deemed to be persons entitled to make an application under this section.”

Deddf Amwynderau Dinesig (p. 69)

12 Hepgorer adran 4 o Ddeddf Amwynderau Dinesig 1967.

Deddf Eglwysi ac Adeiladau Crefyddol Afreidiol eraill 1969 (p. 22)

13 Mae Deddf Eglwysi ac Adeiladau Crefyddol Afreidiol eraill 1969 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

14 Yn adran 4—

(a) yn is-adran (2)(b), ar ôl is-baragraff (i) mewnosoder—

“the Welsh Ministers,”;

(b) yn is-adran (9), ar ôl “in relation to” mewnosoder “the Secretary of State and”;

(c) ar ôl is-adran (9) mewnosoder—

“(9A) In relation to the Welsh Ministers—

(a) this section only applies to any premises falling within subsection (1) if they are situated in Wales, and

(b) references in this section to land are references only to land situated in Wales.”;

(d) yn is-adran (10)—

(i) ym mharagraff (a), ar ôl “the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023”;

(ii) ym mharagraff (b), ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

15 Yn adran 5(1), ar ôl “Secretary of State,”, yn y ddau le, mewnosoder “the Welsh Ministers,”.

Deddf Llywodraeth Leol 1972 (p. 70)

16 Yn adran 131(2) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972, ar ôl paragraff (m) mewnosoder— “and

(n) Part 2 of the Historic Environment (Wales) Act 2023.”

Deddf Digollediad Tir 1973 (p. 26)

17 Yn adran 33D(4)(d) o Ddeddf Digollediad Tir 1973, ar ôl “section 48 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 138 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Asiantiaid Eiddo 1979 (p. 38)

18 Yn adran 1(2)(e) o Ddeddf Asiantiaid Eiddo 1979, ar ôl “the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990,” mewnosoder “Parts 3 to 5 of the Historic Environment (Wales) Act 2023,”.

Deddf Henebion Hynafol ac Ardaloedd Archaeolegol 1979 (p. 46)

19 Mae Deddf Henebion Hynafol ac Ardaloedd Archaeolegol 1979 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

20 Yn adran 1—

(a) yn is-adran (3), yn lle “subsection” rhodder “subsections (3A) and”;

(b) ar ôl is-adran (3) mewnosoder—

“(3A) The power of the Secretary of State under subsection (3) above to include any monument in the Schedule does not apply to a monument situated in Wales (and in this subsection “Wales has the meaning given by section 158(1) of the Government of Wales Act 2006).”

(c) hepgorer is-adran (5A);

(d) yn lle is-adran (6A) rhodder—

“(6A) As soon as may be after—

(a) including any monument in England in the Schedule under subsection (3) above;

(b) amending the entry in the Schedule relating to any such monument; or

(c) excluding the entry in the Schedule relating to any such monument;

the Secretary of State shall inform the Commission of the action taken and, in a case falling within paragraph (a) or (b), shall also send to the Commission a copy of the entry or (as the case may be) of the amended entry in the Schedule relating to that monument.”;

(e) hepgorer is-adrannau (6B) a (6C);

(f) yn is-adran (9) hepgorer “and Wales”.

21 Hepgorer adrannau 1AA i 1AE.

22 Yn adran 2—

(a) hepgorer is-adrannau (3A) a (3B);

(b) yn is-adran (5)—

(i) ym mharagraff (a), hepgorer “(in a case where the monument in question is situated in England), or”;

(ii) hepgorer paragraff (b);

(c) hepgorer is-adrannau (5A) a (5B);

(d) hepgorer is-adran (6A);

(e) yn is-adran (8), hepgorer “which have been executed in relation to a scheduled monument situated in England or land in, on or under which there is such a scheduled monument”;

(f) hepgorer is-adran (8A).

23 Yn adran 4(3), hepgorer “Where a direction would (if given) affect a monument situated in England,”.

24 Yn adran 6, hepgorer is-adran (5).

25 Yn adran 7(1), hepgorer “the Secretary of State or (where the monument in question is situated in England)”.

26 Yn adran 8—

(a) yn is-adran (2A), hepgorer paragraff (c);

(b) yn is-adran (6), hepgorer “and Wales”.

27 Yn adran 9(1), hepgorer “the Secretary of State or (where the monument in question is situated in England)”.

28 Hepgorer adrannau 9ZA a 9ZB a’r pennawd italig o flaen adran 9ZA.

29 Hepgorer adrannau 9ZC i 9ZH a’r pennawd italig o flaen adran 9ZC.

30 Hepgorer adrannau 9ZI i 9ZL a’r pennawd italig o flaen adran 9ZI.

31 Hepgorer adran 9ZM a’r pennawd italig o’i blaen.

32 Yn adran 26, hepgorer is-adran (4).

33 Yn adran 27(2), yn lle “section 1AD, 7, 9 or 9ZL” rhodder “section 7 or 9”.

34 Yn adran 28—

(a) yn is-adran (1), hepgorer “situated in England”;

(b) hepgorer is-adran (1A).

35 Yn adran 33—

(a) ar ôl is-adran (1) mewnosoder—

“(1A) An order under subsection (1) may not designate an area in Wales.”;

(b) yn is-adran (5), hepgorer “and Wales”.

36 Yn adran 35(5), hepgorer paragraff (aa).

37 Yn adran 38—

(a) yn is-adran (3)(b), hepgorer “and Wales”;

(b) yn is-adran (9)(b), hepgorer “and Wales”.

38 Hepgorer adran 41A a’r pennawd italig o’i blaen.

39 Yn adran 42—

(a) yn is-adran (1), hepgorer “or of the Secretary of State (in any other case)”;

(b) yn is-adran (3), hepgorer “or of the Secretary of State (in any other case)”;

(c) yn is-adran (4), hepgorer “the Secretary of State or”;

(d) yn is-adran (5)(a), hepgorer “the Secretary of State or”;

(e) yn is-adran (7), hepgorer “relating to a protected place situated in England”;

(f) hepgorer is-adran (8).

40 Yn adran 44(2), yn yr ail frawddeg, hepgorer y geiriau o “, or in relation to” hyd at y diwedd.

41 Yn adran 45—

(a) hepgorer is-adran (1);

(b) yn is-adran (3), hepgorer “The Secretary of State or”.

42 Yn adran 46(3), hepgorer “9ZF, 9ZJ,”.

43 Yn adran 50, hepgorer is-adran (3A).

44 Yn adran 51(3), hepgorer “1AD, 9ZL,”.

45 Yn adran 53—

(a) yn is-adran (2), yn lle “, or of Wales; and, subject to subsection (2B),” rhodder “and”;

(b) hepgorer is-adrannau (2A) a (2B).

46 Yn adran 55, hepgorer is-adran (3A).

47 Yn adran 56—

(a) yn is-adran (1), hepgorer paragraff (ca) a’r “or” ar ei ôl;

(b) hepgorer is-adran (1A);

(c) hepgorer is-adran (3).

48 Yn adran 60—

(a) hepgorer is-adran (1A);

(b) hepgorer is-adrannau (3), (4) a (5).

49 Yn adran 61—

(a) yn is-adran (1)—

(i) hepgorer y diffiniadau o “address”, “electronic communication” ac “interim protection”;

(ii) yn y diffiniad o “local authority”, hepgorer paragraff (aa);

(iii) yn y diffiniad o “owner”, hepgorer “sections 9ZA and 9ZB and”;

(iv) yn y diffiniad o “scheduled monument consent”, hepgorer “and (3B)”;

(b) hepgorer is-adran (2B);

(c) yn is-adran (6), hepgorer “(other than in section 9ZA)”;

(d) yn is-adran (7), hepgorer paragraff (d) a’r “and” o’i flaen;

(e) hepgorer is-adran (7A);

(f) yn is-adran (12), ym mharagraff (b), ar y diwedd mewnosoder “, except any monument situated wholly or mainly in Wales”.

50 Hepgorer Atodlenni A1 ac A2.

51 Yn Atodlen 1—

(a) ym mharagraff 1, hepgorer is-baragraff (3);

(b) ym mharagraff 2(4), hepgorer “or of regulations made by the Welsh Ministers under it”;

(c) hepgorer paragraff 2B;

(d) ym mharagraff 3, hepgorer is-baragraff (5);

(e) hepgorer paragraff 3A;

(f) ym mharagraff 4(1), hepgorer “and Wales”;

(g) ym mharagraff 5(1A), hepgorer “Where the monument in question is situated in England,”.

Deddf Llywodraeth Leol, Cynllunio a Thir 1980 (p. 65)

52 Yn adran 148(3) o Ddeddf Llywodraeth Leol, Cynllunio a Thir 1980, ar ôl “(which relates to the compilation or approval by the Secretary of State of lists of buildings of special architectural or historic interest)” mewnosoder “, under section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 (which makes similar provision for Wales),”.

Deddf Priffyrdd 1980 (p. 66)

53 Mae Deddf Priffyrdd 1980 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

54 Yn adran 79(15)—

(a) ym mharagraff (a), ar ôl “local highway authority” mewnosoder “in England”;

(b) ar ôl y paragraff hwnnw mewnosoder—

“(aa) authorises the service by a local highway authority in Wales of a notice under this section with respect to any wall forming part of a monument of special historic interest (within the meaning of Part 2 of the Historic Environment (Wales) Act 2023) or other object of archaeological interest, except with the consent of the Welsh Ministers; or”

55 Yn adran 105ZA(1), ym mharagraff (g) o’r diffiniad o “sensitive area”, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Trefi Newydd 1981 (p. 64)

56 Yn adran 8 o Ddeddf Trefi Newydd 1981, ar y diwedd mewnosoder “or under section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 (which makes similar provision for Wales)”.

Deddf Caffael Tir 1981 (p. 67)

57 Yn adran 31(1)(a) o Ddeddf Caffael Tir 1981, ar ôl “Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Treftadaeth Genedlaethol 1983 (p. 47)

58 Yn Atodlen 4 i Ddeddf Treftadaeth Genedlaethol 1983—

(a) hepgorer paragraff 4;

(b) hepgorer paragraff 8;

(c) hepgorer paragraff 31.

Deddf Treth Etifeddiant 1984 (p. 51)

59 Yn adran 230(3)(c) o Ddeddf Treth Etifeddiant 1984, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “, or of which the Welsh Ministers are guardians under Part 2 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Adeiladu 1984 (p. 55)

60 Mae Deddf Adeiladu 1984 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

61 Yn adran 1A(2)—

(a) ym mharagraff (a), ar ôl “(see section 1(5) of that Act)” mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023 (see section 76 of that Act)”;

(b) ym mharagraff (b), yn lle “that Act” rhodder “the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990 or under section 158 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

62 Yn adran 20(1), ar ôl “the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “, Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

63 Yn adran 77(3), ar ôl “subject to” mewnosoder “section 79A and to”.

64 Yn adran 79(5), ar ôl “subject to” mewnosoder “section 79A and to”.

65 Ar ôl adran 79 mewnosoder—

“79A Wales: exercise of powers under sections 77 and 79 in relation to listed buildings, buildings in conservation areas etc.

(1) Before taking any steps mentioned in subsection (3) in relation to a listed building, a local authority in Wales must—

(a) if it is the planning authority for the area in which the building is situated, consider whether it should instead exercise its powers under sections 137 and 138 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 (compulsory acquisition and repairs notices), and

(b) in any case, consider whether it should instead exercise its powers under section 144 of that Act (urgent preservation works).

(2) Before taking any steps mentioned in subsection (3) in relation to—

(a) a building in relation to which interim protection or temporary listing has effect under Chapter 1 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023, or

(b) a building‍ that is subject to a direction under section 164 of that Act (urgent works to preserve buildings in conservation areas),

a local authority in Wales must consider whether it should instead exercise its powers under section 144 of that Act.

(3) The steps referred to in subsections (1) and (2) are steps with a view to—

(a) obtaining an order under section 77(1)(a), or

(b) serving a notice under section 79(1).

(4) In subsection (1), “listed building and “planning authority have the same meanings as in the Historic Environment (Wales) Act 2023.”

Deddf Tai 1985 (p. 68)

66 Mae Deddf Tai 1985 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

67 Yn adran 303, ar ôl “section 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

68 Yn adran 305—

(a) yn is-adran (1), ar ôl “Where a building” mewnosoder “in England”;

(b) ar ôl is-adran (1) mewnosoder—

“(1A) Where a building in Wales to which a compulsory purchase order under section 290 applies becomes a listed building at any time after the making of the order, the authority making the order may, within the period of three months beginning with the date on which the building becomes a listed building, apply to the Welsh Ministers (and only to them) for their consent under section 89 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 to the demolition of the building.”;

(c) yn is-adran (2), ar ôl “Secretary of State gives” mewnosoder “, or (as the case may be) the Welsh Ministers give,”.

69 Yn adran 306—

(a) yn is-adran (1), ar ôl “applies to a building” mewnosoder “in England”;

(b) ar ôl is-adran (1) mewnosoder—

“(1A) Where section 291 applies to a building in Wales purchased by the local housing authority by agreement and the building becomes a listed building, the authority may, within the period of three months beginning with the date on which the building becomes a listed building, apply to the Welsh Ministers (and only to them) for their consent under section 89 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 to the demolition of the building.”

Deddf Gwarchod Olion Milwrol 1986 (p. 35)

70 Yn adran 9(1) o Ddeddf Gwarchod Olion Milwrol 1986, yn y diffiniad o “Crown land”, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “except that in relation to land in Wales, it has the meaning given in section 207 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Cynllunio Gwlad a Thref 1990 (p. 8)

71 Mae Deddf Cynllunio Gwlad a Thref 1990 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

72 Yn adran 70(3), fel y mae’n cael effaith cyn y daw adran 5(8) o Ddeddf Tai a Chynllunio 2016 (p. 22) i rym, ar ôl “Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “, to section 160 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

73 Yn adran 108(3F), ar y diwedd mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

74 Yn adran 137—

(a) yn is-adran (6)—

(i) yn y geiriau o flaen paragraff (a), ar ôl “section 48 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 138 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”;

(ii) ym mharagraff (b), yn lle “that Act” rhodder “the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990 or section 137 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”;

(b) yn is-adran (7)(b)(i)—

(i) ar ôl “Secretary of State” mewnosoder “or the Welsh Ministers”;

(ii) ar ôl “he decides” mewnosoder “or they decide”.

75 Yn adran 143(4), ar ôl “Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 100 or 127 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

76 Yn adran 157(1)(b)—

(a) ar ôl “section 47 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 137 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”;

(b) ar ôl “section 50 of that Act of 1990” mewnosoder “or section 140 of that Act of 2023”.

77 Yn adran 232(1), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

78 Yn adran 235(6), yn y diffiniad o “alternative enactment”, ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

79 Yn adran 240(3), yn y diffiniad o “relevant acquisition or appropriation”, ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

80 Yn adran 241(1), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

81 Yn adran 243(3)(b), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

82 Yn adran 246(1)(a), ar ôl “section 52 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 136 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

83 Yn adran 271(1), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

84 Yn adran 272(1), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

85 Yn adran 275—

(a) yn is-adran (1)(a), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”;

(b) yn is-adran (2)(a), yn lle “that Chapter” rhodder “either of those Chapters”;

(c) yn is-adran (3), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

86 Yn adran 277(2)(a), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

87 Yn adran 303, ar ôl is-adran (1) mewnosoder—

“(1ZZA) References in subsection (1) to functions of a local planning authority do not, in the case of a local planning authority in Wales, include functions under the Historic Environment (Wales) Act 2023 (as to which, see section 167 of that Act).”

88 Yn adran 303ZA(5)(b), sydd wedi ei mewnosod gan adran 200 o Ddeddf Cynllunio 2008 (p. 29), ar ôl “the Welsh Ministers” mewnosoder “in relation to appeals under any provision made by or under this Act as it applies”.

89 Yn adran 306(1)(a), ar ôl “Chapter V of Part 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or Chapter 5 of Part 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

90 O flaen adran 315 (ond ar ôl y pennawd italig o flaen yr adran honno) mewnosoder—

“314A Wales: duties relating to listed buildings and features of architectural or historic interest

(1) In considering whether to grant planning permission for development which affects a listed building or its setting, the Welsh Ministers or a local planning authority in Wales must have special regard to the desirability of preserving—

(a) the listed building,

(b) the setting of the building, or

(c) any features of special architectural or historic interest the building possesses.

(2) In exercising the powers conferred by sections 232, 233 and 235(1) (appropriation, disposal and development of land held for planning purposes), a relevant local authority must have regard to the desirability of preserving features of special architectural or historic interest, and in particular listed buildings.

(3) In subsection (2), “relevant local authority” means—

(a) a county council or county borough council in Wales;

(b) a National Park authority in Wales;

(c) a joint planning board constituted under section 2(1B).

(4) In this section, “listed building” means—

(a) a listed building (within the meaning given by section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023) situated in Wales, or

(b) a listed building (within the meaning given by section 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990) situated in England.”

91 Yn adran 336(1)—

(a) yn y diffiniad o “conservation area”, ar ôl “section 69 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” mewnosoder “or section 158 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”;

(b) yn y diffiniad o “the planning Acts”, ar ôl “Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990,” mewnosoder “Parts 3 to 5 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 (and Part 7 of that Act as it applies for the purposes of those Parts)”.

92 Yn Atodlen 4B, ym mharagraff 8(5), yn lle “has the same meaning as in the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” rhodder— “means—

(a) a listed building (within the meaning given by section 1 of the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990) situated in England, or

(b) a listed building (within the meaning given by section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023) situated in Wales.”

Deddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990 (p. 9)

93 Mae Deddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

94 Yn adran 1—

(a) yn is-adran (1), ar ôl “buildings of special architectural or historic interest” mewnosoder “in England”;

(b) hepgorer is-adran (2);

(c) yn is-adran (4), hepgorer “in relation to buildings which are situated in England”;

(d) hepgorer is-adran (4A);

(e) yn is-adran (5A), hepgorer “situated in England”.

95 Yn adran 2—

(a) yn is-adran (1)—

(i) yn y geiriau o flaen paragraff (a), hepgorer “, Welsh county, county borough,”;

(ii) ar ôl paragraff (a), mewnosoder “and”;

(iii) hepgorer paragraff (c) a’r “and” o’i flaen;

(b) yn is-adran (3), yn y geiriau o flaen paragraff (a)—

(i) hepgorer “situated in England”;

(ii) yn lle “any such building” rhodder “any building”;

(c) hepgorer is-adrannau (3A) a (3B).

96 Hepgorer adrannau 2A i 2D.

97 Yn adran 3—

(a) yn y pennawd, hepgorer “in England”;

(b) yn is-adran (1), yn lle “If it appears to a local planning authority in England who are not a county planning authority” rhodder “If it appears to a local planning authority, other than a county planning authority,”;

(c) yn is-adrannau (2), (3), (4), (5) a (6), hepgorer “under this section”.

98 Hepgorer adran 3A.

99 Yn adran 4(2), yn lle “sections 3 and 3A,” rhodder “section 3,”.

100 Yn adran 5—

(a) ar ddechrau is-adran (1), hepgorer “(1)”;

(b) hepgorer is-adran (2).

101 Yn adran 6—

(a) yn y pennawd, hepgorer “: England”;

(b) yn is-adran (A1), hepgorer “situated in England”.

102 Hepgorer adran 6A.

103 Yn adran 8—

(a) yn is-adran (4)—

(i) ym mharagraff (a), hepgorer “in relation to England,”;

(ii) hepgorer paragraff (b);

(b) yn is-adran (6), hepgorer paragraff (b) a’r “and” o’i flaen.

104 Yn adran 9, hepgorer is-adran (3A).

105 Yn adran 12, hepgorer is-adran (4B).

106 Yn adran 15(3), hepgorer “in England”.

107 Yn adran 20—

(a) yn is-adran (4), hepgorer “in relation to England”;

(b) hepgorer is-adran (5).

108 Yn adran 21—

(a) yn is-adran (4), hepgorer “interim protection has effect or”;

(b) hepgorer is-adrannau (4A) a (4B);

(c) hepgorer is-adran (9).

109 Yn adran 22—

(a) hepgorer is-adran (2B);

(b) yn is-adran (3), yn lle “an appeal under section 20” rhodder “the appeal”.

110 Yn adran 26A(1), hepgorer “, situated in England”.

111 Yn adran 26C(1), hepgorer “in England”.

112 Yn adran 26D(1), hepgorer “for any area in England”.

113 Yn adran 26H(1), hepgorer “in England”.

114 Hepgorer adrannau 26L a 26M a’r pennawd italig o flaen adran 26L.

115 Hepgorer adran 28B.

116 Yn adran 29—

(a) yn is-adran (1), hepgorer “in respect of a building situated in England”;

(b) hepgorer is-adran (1A).

117 Yn adran 31(2), yn lle “28, 28B, 29 and 44D” rhodder “28 and 29”.

118 Yn adran 32(1), yn y geiriau ar ôl paragraff (b), hepgorer “, Welsh county, county borough,”.

119 Yn adran 34(2)—

(a) ym mharagraff (c), hepgorer “in England”;

(b) hepgorer paragraff (cc).

120 Yn adran 40, hepgorer is-adran (2B).

121 Yn adran 41—

(a) yn is-adran (4)—

(i) hepgorer “section 40(2) would otherwise apply and”;

(ii) hepgorer “of this section”;

(b) yn is-adran (8), hepgorer “in England”.

122 Yn adran 44A(4), hepgorer “, as respects England,”.

123 Hepgorer adrannau 44B i 44D.

124 Yn adran 46—

(a) yn is-adran (2)(b), hepgorer “if the land is situated in England,”;

(b) yn is-adran (5), hepgorer “in England”.

125 Yn adran 47—

(a) yn is-adran (3)(a), hepgorer “situated in England”;

(b) yn is-adran (7), yn y diffiniad o “the appropriate authority,” ym mharagraff (a), hepgorer “, county borough”.

126 Yn adran 48(4), hepgorer “situated in England”.

127 Yn adran 49—

(a) yn y pennawd, ar ôl “listed building” mewnosoder “in England or Wales”;

(b) daw’r ddarpariaeth bresennol yn is-adran (1);

(c) ar ôl yr is-adran honno mewnosoder—

“(2) In subsection (1)—

(a) the reference to a building which was listed includes a building in Wales which was included in the list maintained under section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023;

(b) in relation to such a building—

(i) the reference to section 50 of this Act is to be read as a reference to section 140 of that Act;

(ii) the reference to listed building consent is a reference to consent under section 89 of that Act.”

128 Yn adran 52(1)—

(a) yn y geiriau o flaen paragraff (a)—

(i) yn lle “, county borough,” rhodder “in England,”;

(ii) ar ôl “joint planning board for an area” mewnosoder “in England”;

(b) ym mharagraff (a), ar ôl “building” mewnosoder “situated wholly or mainly in England”.

129 Yn adran 53(3), hepgorer “if they relate to property situated in England”.

130 Yn adran 54—

(a) yn is-adran (2)—

(i) ym mharagraff (a), hepgorer “if the building is in England”;

(ii) hepgorer paragraff (b);

(b) yn is-adran (4), hepgorer “, in the case of a building in England,”;

(c) hepgorer is-adran (4A);

(d) hepgorer is-adran (5A);

(e) yn is-adran (6), hepgorer “or (5A)”.

131 Yn adran 55, hepgorer is-adrannau (5A) i (5G).

132 Yn adran 57(7)—

(a) ym mharagraff (a), yn lle “, county borough,” rhodder “in England,”;

(b) ym mharagraff (b), ar ôl “principal Act” mewnosoder “for an area in England”.

133 Yn adran 60(2), hepgorer “, 3A”.

134 Yn adran 61(2), yn lle “sections 2B, 3, 3A,” rhodder “sections 3,”.

135 Yn adran 62(2), hepgorer paragraff (za).

136 Yn adran 66, ar ôl is-adran (4) mewnosoder—

“(5) In this section, “listed building includes a listed building (within the meaning given by section 76 of the Historic Environment (Wales) Act 2023) situated in Wales.”

137 Yn adran 70—

(a) yn is-adran (5)(b), hepgorer “it affects an area in England and”;

(b) yn is-adran (6)(b), hepgorer “if it affects an area in England,”.

138 Yn adran 74—

(a) hepgorer is-adrannau (1), (1A) a (2);

(b) yn is-adran (2A), hepgorer “in England”;

(c) hepgorer is-adrannau (3) a (4).

139 Yn adran 75—

(a) hepgorer is-adran (6);

(b) hepgorer is-adran (10);

(c) yn is-adran (11), hepgorer “under section 9 or 43 or”.

140 Yn adran 76(2), hepgorer “in respect of a building in England”.

141 Yn adran 77—

(a) yn is-adran (1), hepgorer “situated in England”;

(b) hepgorer is-adran (2);

(c) yn is-adran (3), hepgorer “or (2)”;

(d) yn is-adran (4), hepgorer “or, as the case may be, the Secretary of State”;

(e) hepgorer is-adran (6).

142 Yn adran 79—

(a) yn is-adran (1), hepgorer “, or the Secretary of State and one or more local authorities in Wales,”;

(b) yn is-adran (3), hepgorer paragraff (aa).

143 Yn adran 80—

(a) yn is-adran (1)(b), hepgorer “in England”;

(b) hepgorer is-adran (2);

(c) yn is-adran (3), hepgorer “or, as the case may be, the Secretary of State” yn y ddau le;

(d) yn is-adran (5), hepgorer “or the Secretary of State”.

144 Yn adran 81, ar ôl ““local planning authority”” mewnosoder “means a local planning authority for an area in England and”.

145 Yn adran 82—

(a) yn is-adran (1)—

(i) hepgorer “, (2)”;

(ii) hepgorer “to 2D,”;

(b) yn is-adran (3)—

(i) hepgorer “2B, 2C,”;

(ii) hepgorer “28B,”;

(iii) hepgorer “, 1A”.

146 Yn adran 82A(2), hepgorer paragraff (fa).

147 Yn adran 86(2)—

(a) ym mharagraff (a), hepgorer “if the property is situated in England, then”;

(b) ym mharagraff (b), hepgorer “in any case,”.

148 Yn adran 88—

(a) hepgorer is-adran (3A);

(b) yn is-adran (4), yn lle “, 28B, 29 or 44D” rhodder “or 29”.

149 Yn adran 88B, hepgorer is-adran (1A).

150 Yn adran 88D—

(a) yn y pennawd, hepgorer “: England”;

(b) yn is-adran (7), ym mharagraffau (a), (b) ac (c), hepgorer “in England”.

151 Hepgorer adran 88E.

152 Yn adran 89—

(a) yn is-adran (1)—

(i) hepgorer y cofnod ar gyfer adrannau 319ZA i 319ZD;

(ii) yn y cofnod ar gyfer adran 322, hepgorer “: England”;

(iii) hepgorer y cofnod ar gyfer adran 322C;

(iv) yn y cofnod ar gyfer adran 323, hepgorer “: England”;

(v) hepgorer y cofnod ar gyfer adran 323A;

(b) yn is-adran (1A), hepgorer “In the case of a building situated in England,”.

153 Yn adran 90(5), ar ôl “council of a county” mewnosoder “in England”.

154 Yn adran 91—

(a) yn is-adran (1)—

(i) yn y diffiniad o “building preservation notice”, yn lle “sections 3(1) and 3A(1)” rhodder “section 3(1);

(ii) hepgorer y diffiniad o “interim protection”;

(b) yn is-adran (2), yn y geiriau ar ôl y rhestr o ymadroddion, hepgorer “, 26L or 26M”.

155 Yn adran 93—

(a) yn is-adran (1), hepgorer “in relation to England and the Welsh Ministers may make regulations under this Act in relation to Wales”;

(b) yn is-adran (3)—

(i) hepgorer “, other than regulations under section 2A, 26M or 56A,”;

(ii) hepgorer “(in the case of regulations made by the Secretary of State) or the National Assembly for Wales (in the case of regulations made by the Welsh Ministers)”;

(c) hepgorer is-adran (3A);

(d) yn is-adran (4)—

(i) hepgorer “55(5B),”;

(ii) hepgorer “, 88E”;

(e) yn is-adran (5)—

(i) hepgorer “55(5B),”;

(ii) hepgorer “(in the case of an order made by the Secretary of State) or the National Assembly for Wales (in the case of an order made by the Welsh Ministers)”;

(f) yn is-adran (6), hepgorer “or (as the case may be) the Welsh Ministers”.

156 Yn Atodlen 1, ym mharagraff 2—

(a) yn is-baragraff (3), hepgorer “situated in England”;

(b) hepgorer is-baragraff (4).

157 Hepgorer Atodlenni 1A ac 1B.

158 Yn Atodlen 2—

(a) ym mharagraff 1—

(i) ar ôl is-baragraff (a) mewnosoder “or”;

(ii) hepgorer is-baragraffau (c) a (d);

(b) ym mharagraff 2, yn lle “, 43 or 44C” rhodder “or 43”;

(c) hepgorer paragraff 5.

159 Yn Atodlen 3—

(a) ym mharagraff 2—

(i) hepgorer is-baragraff (4B);

(ii) hepgorer is-baragraff (10);

(b) ym mharagraff 3—

(i) hepgorer is-baragraffau (4C) a (4D);

(ii) yn is-baragraff (5), hepgorer “or (4D)”;

(c) ym mharagraff 6—

(i) hepgorer is-baragraff (1B);

(ii) yn is-baragraff (2)(a), hepgorer “or this paragraph”;

(iii) yn is-baragraff (4), hepgorer “in England”;

(iv) hepgorer is-baragraff (4A);

(v) yn is-baragraff (5), yn lle “inquiry held by virtue of this paragraph” rhodder “such inquiry”;

(vi) yn is-baragraff (8), hepgorer “in England”;

(d) ym mharagraff 7, hepgorer is-baragraff (3);

(e) hepgorer paragraff 8 a’r pennawd italig o’i flaen.

160 Yn Atodlen 4—

(a) ym mharagraff 1—

(i) ar ddechrau is-baragraff (1), hepgorer “(1)”;

(ii) hepgorer is-baragraff (2);

(b) ym mharagraff 7(1)—

(i) hepgorer “3A,”;

(ii) hepgorer “44D,”.

Deddf Cynllunio a Digolledu 1991 (p. 34)

161 Yn Rhan 1 o Atodlen 18 i Ddeddf Cynllunio a Digolledu 1991, ar ôl y cofnod sy’n ymwneud ag adran 29(5) o Deddf Draenio Tir 1991 mewnosoder—

“Section 8 of the Historic Environment (Wales) Act 2023	Date interim protection takes effect
Section 21 of that Act	Date scheduled monument consent is refused or granted subject to conditions
Section 24 of that Act	Date works ceased to be authorised
Section 28 of that Act	Date notice of proposed termination is served
Section 34 of that Act	Date temporary stop notice takes effect
Section 70 of that Act	Date damage is caused
Section 80 of that Act	Date interim protection takes effect
Section 86 of that Act	Date temporary listing notice is served
Section 108 of that Act	Date modification or revocation of consent takes effect
Section 116 of that Act	Date termination of agreement or provision takes effect
Section 122 of that Act	Date temporary stop notice takes effect
Section 155(4) of that Act	Date damage is caused”

Deddf Ymsuddiant Glofaol 1991 (p. 45)

162 Yn adran 19 o Ddeddf Ymsuddiant Glofaol 1991, ar ôl is-adran (1) mewnosoder—

“(1A) This section also applies where any property in Wales which—

(a) is a scheduled monument within the meaning given by section 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023,

(b) has been notified to the Corporation by the Secretary of State as a monument of special historic interest, within the meaning given by section 75(6) of that Act, for the time being under the guardianship of the Welsh Ministers, or

(c) is a listed building within the meaning given by section 76 of that Act, and is not of a description specified in an order made by the Secretary of State,

is affected by subsidence damage and the character of the property as one of historic, architectural, archaeological or other special interest is or may be affected by that damage.”

Deddf Draenio Tir 1991 (p. 59)

163 Yn adran 67(3) o Ddeddf Draenio Tir 1991, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or Part 2 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Gwarchod Moch Daear 1992 (p. 51)

164 Yn adran 10(1)(e) o Ddeddf Gwarchod Moch Daear 1992, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or section 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Tribiwnlysoedd ac Ymchwiliadau 1992 (p. 53)

165 Yn adran 16(1) o Ddeddf Tribiwnlysoedd ac Ymchwiliadau 1992, yn y diffiniad o “statutory inquiry”, yn lle “the Planning (Listed Buildings and Conservation Areas) Act 1990” rhodder “Parts 3 to 5 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad, Tai a Datblygu Trefol 1993 (p. 28)

166 Yn adran 70 o Ddeddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad, Tai a Datblygu Trefol 1993—

(a) yn is-adran (14‍)—

(i) yn y geiriau o flaen paragraff (a), yn lle “in section 73” rhodder “section 73 as they apply in relation to England,”;

(ii) ym mharagraff (a), ar ôl “Town and Country Planning Act 1990” mewnosoder “as it applies in relation to England,”;

(b) ar ôl is-adran (14) mewnosoder—

“(15) In this section and section 73 as they apply in relation to Wales—

(a) “conservation area” has the same meaning as in the Historic Environment (Wales) Act 2023;

(b) “local planning authority”‍ is to be interpreted in accordance with Part 1 of the Town and Country Planning Act 1990,

and in that Part as it applies in relation to Wales references to “the planning Actsare to be treated as including this Act.”

Deddf Llywodraeth Leol (Cymru) 1994 (p. 19)

167 Mae Deddf Llywodraeth Leol (Cymru) 1994 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

168 Yn Atodlen 6, hepgorer paragraff 25 a’r pennawd italig o’i flaen.

169 Yn Atodlen 16, hepgorer paragraff 56 a’r pennawd italig o’i flaen.

Deddf Treth ar Werth 1994 (p. 23)

170 Yn Atodlen 8 i Ddeddf Treth ar Werth 1994, yng Ngrŵp 6, yn Nodyn (1)—

(a) ym mharagraff (a), ar ôl is-baragraff (i) mewnosoder—

“(ia) the Historic Environment (Wales) Act 2023; or”;

(b) ym mharagraff (b), ar ôl is-baragraff (i) mewnosoder—

“(ia) the Historic Environment (Wales) Act 2023; or”.

Deddf Cyfiawnder Troseddol a Threfn Gyhoeddus 1994 (p. 33)

171 Mae Deddf Cyfiawnder Troseddol a Threfn Gyhoeddus 1994 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

172 Yn adran 60C(8), ym mharagraff (b) o’r diffiniad o “land”, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

173 Yn adran 61(9), ym mharagraff (a)(ii) o’r diffiniad o “land”, ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

174 Yn adran 62E(2)(b), ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf yr Amgylchedd 1995 (p. 25)

175 Yn Atodlen 9 i Ddeddf yr Amgylchedd 1995, ym mharagraff 13(1), hepgorer “and in section 6 of the Historic Buildings and Ancient Monuments Act 1953 (under which grants for the acquisition of buildings in Wales may be made)”.

Deddf Cynllunio (Darpariaethau Canlyniadol) (Yr Alban) 1997 (p. 11)

176 Yn Atodlen 2 i Ddeddf Cynllunio (Darpariaethau Canlyniadol) (Yr Alban) 1997, ym mharagraff 4, hepgorer is-baragraff (2).

Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Trosglwyddo Swyddogaethau) 1999 (O.S. 1999/672)

177 Yn Atodlen 1 i Orchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Trosglwyddo Swyddogaethau) 1999, hepgorer y cofnodion ar gyfer—

(a) Deddf Adeiladau Hanesyddol a Henebion Hynafol 1953;

(b) Deddf Mwyngloddiau (Cyfleusterau Gweithio a Chynnal) 1966;

(c) Deddf Henebion Hynafol ac Ardaloedd Archaeolegol 1979;

(d) Deddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990.

Deddf Cefn Gwlad a Hawliau Tramwy 2000 (p. 37)

178 Mae Deddf Cefn Gwlad a Hawliau Tramwy 2000 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

179 Yn adran 15(1), ar ôl paragraff (d) mewnosoder— “or

(e) the public have access to it under subsection (1) of section 55 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 (public access to monuments under public control) or would have access to it under that subsection but for any of the things mentioned in paragraphs (a) to (c) of that subsection.”

180 Yn adran 26(3)(b)(i), ar ôl “the Ancient Monuments and Archaeological Areas Act 1979” mewnosoder “or section 3 of the Historic Environment (Wales) Act 2023”.

Deddf Cynllunio a Phrynu Gorfodol 2004 (p. 5)

181 Yn adran 81 o Ddeddf Cynllunio a Phrynu Gorfodol 2004, hepgorer is-adran (2).

Deddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32)

182 Mae Deddf Llywodraeth Cymru 2006 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

183 Yn Atodlen 3A, yn y tabl ym mharagraff 1, hepgorer y cofnod sy’n ymwneud â pharagraff 6(6) o Atodlen 3 i Ddeddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990.

184 Yn Atodlen 10, hepgorer paragraff 36.

Gorchymyn Comisiwn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Statws y Goron) (Rhif 2) 2007 (O.S. 2007/1353)

185 Yng Ngorchymyn Comisiwn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Statws y Goron) (Rhif 2) 2007—

(a) hepgorer erthygl 3;

(b) hepgorer erthygl 5.

Deddf Gorfodi Rheoleiddiol a Sancsiynau 2008 (p. 13)

186 Yn Atodlen 7 i Ddeddf Gorfodi Rheoleiddiol a Sancsiynau 2008, yn y lle priodol mewnosoder—

• “Historic Environment (Wales) Act 2023, section 147”.

Deddf Cynllunio 2008 (p. 29)

187 Yn Atodlen 2 i Ddeddf Cynllunio 2008, hepgorer paragraff 41.

Deddf Menter a Diwygio Rheoleiddio 2013 (p. 24)

188 Yn Atodlen 17 i Ddeddf Menter a Diwygio Rheoleiddio 2013, ym mharagraff 12—

(a) hepgorer is-baragraff (2);

(b) hepgorer is-baragraffau (4) a (5).

Deddf Cynllunio (Cymru) 2015 (dccc 4)

189 Mae Deddf Cynllunio (Cymru) 2015 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

190 Hepgorer adran 39(3).

191 Hepgorer adran 47(3).

192 Yn Atodlen 5, hepgorer paragraffau 19 i 22 a’r pennawd italig o flaen paragraff 19.

Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2016 (dccc 4)

193 Mae Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2016 wedi ei diddymu.

Deddf Tai a Chynllunio 2016 (p. 22)

194 Yn adran 5(8) o Ddeddf Tai a Chynllunio 2016, yn adran 70(3) newydd o Ddeddf Cynllunio Gwlad a Thref 1990, ar ôl paragraff (c) mewnosoder—

“(ca) section 160 of the Historic Environment (Wales) Act 2023;”.

Deddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2019 (dccc 3)

195 Yn Atodlen 5 i Ddeddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2019—

(a) hepgorer paragraff 10 a’r pennawd italig o’i flaen;

(b) hepgorer paragraffau 13 a 14 a’r pennawd italig o flaen paragraff 13.

Deddf Dedfrydu 2020 (p. 17)

196 Yn adran 137(3) o Ddeddf Dedfrydu 2020, yn lle “is to be made” rhodder “in England is to be made, and section 59 of the Historic Environment (Wales) Act 2023 makes equivalent provision for monuments in Wales”.

(a gyflwynir gan adran 211(2))

ATODLEN 14 DARPARIAETHAU TROSIANNOL A DARPARIAETHAU ARBED

RHAN 1 DARPARIAETHAU CYFFREDINOL

Cyfeiriadau statudol a chyfeiriadau eraill at y Ddeddf hon

1 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys i unrhyw gyfeiriad (penodol neu ymhlyg) yn y Ddeddf hon neu mewn unrhyw ddeddfiad arall, neu mewn unrhyw offeryn arall neu unrhyw ddogfen arall—

(a) at ddarpariaeth yn y Ddeddf hon, neu

(b) at unrhyw beth a wneir neu sydd i’w wneud o dan ddarpariaeth yn y Ddeddf hon neu at ddibenion darpariaeth o’r fath.

(2) Mewn perthynas ag unrhyw adeg pan oedd darpariaeth gyfatebol mewn deddfiad a ddiddymwyd (neu mewn unrhyw ddeddfiad cynharach) yn cael effaith, mae’r cyfeiriad i’w ddarllen fel pe bai’n cynnwys cyfeiriad—

(a) at y ddarpariaeth gyfatebol fel yr oedd yn cael effaith ar yr adeg honno, neu

(b) at bethau a wnaed neu a oedd i’w gwneud o dan y ddarpariaeth honno neu at ddibenion y ddarpariaeth honno fel yr oedd yn cael effaith ar yr adeg honno.

Dogfennau sy’n cyfeirio at ddeddfiadau a ddiddymwyd

2 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys i unrhyw gyfeiriad at ddeddfiad a ddiddymwyd sydd wedi ei gynnwys mewn dogfen a wneir, a gyflwynir neu a ddyroddir ar ôl i’r deddfiad hwnnw gael ei ddiddymu.

(2) Oni bai bod y cyd-destun yn mynnu fel arall, mae’r cyfeiriad i’w ddarllen (yn ôl y cyd-destun) fel pe bai’n cyfeirio neu’n cynnwys cyfeiriad at y ddarpariaeth gyfatebol yn y Ddeddf hon.

Perthynas â Deddf Deddfwriaeth (Cymru) 2019

3 Mae’r Atodlen hon yn gymwys yn ychwanegol at adrannau 34 a 35 o Ddeddf Deddfwriaeth (Cymru) 2019 (dccc 4) (arbedion cyffredinol ac effaith ailddeddfu) ac nid yw’n cyfyngu ar weithrediad yr adrannau hynny mewn cysylltiad â diddymu, dirymu neu ailddeddfu unrhyw ddeddfiad gan y Ddeddf hon.

Dehongli

4 Yn y Rhan hon o’r Atodlen hon—

(a) mae cyfeiriadau at ddarpariaeth yn y Ddeddf hon yn cynnwys darpariaeth sydd wedi ei mewnosod mewn unrhyw ddeddfiad arall gan y Ddeddf hon;

(b) ystyr “deddfiad a ddiddymwyd” yw unrhyw ddeddfiad sydd wedi ei ddiddymu gan y Ddeddf hon;

(c) mae cyfeiriadau at ddiddymu deddfiad yn cynnwys eithrio ei gymhwysiad neu ei effaith neu gyfyngu ar ei gymhwysiad neu ei effaith (pa un ai o ran Cymru neu fel arall).

RHAN 2 GWARCHEIDIAETH HENEBION

Gorchmynion gwarcheidiaeth a wnaed o dan Ddeddf 1953

5 (1) Pan fo Gweinidogion Cymru, yn union cyn i Ran 2 o’r Ddeddf hon ddod i rym, yn warcheidwaid heneb yn rhinwedd gorchymyn gwarcheidiaeth—

(a) a wnaed, neu a gaiff ei drin fel pe bai wedi ei wneud, o dan adran 12(5) o Ddeddf Adeiladau Hanesyddol a Henebion Hynafol 1953 (p. 49), a

(b) a barheir mewn grym gan baragraff 2(1) o Atodlen 3 i Ddeddf Henebion Hynafol ac Ardaloedd Archaeolegol 1979 (p. 46),

mae’r gorchymyn yn parhau mewn grym er gwaethaf y ffaith bod y Rhan honno wedi dod i rym.

(2) Mae’r Rhan honno yn gymwys tra bo’r gorchymyn gwarcheidiaeth mewn grym fel pe bai Gweinidogion Cymru wedi cael eu penodi yn warcheidwaid yr heneb drwy weithred o dan adran 45 o’r Ddeddf hon—

(a) nad yw’n cynnwys unrhyw gyfyngiad nad yw wedi ei gynnwys yn y gorchymyn, a

(b) a gyflawnwyd gan yr holl bersonau a oedd, ar yr adeg pan wnaed y gorchymyn, yn gallu drwy weithred benodi Gweinidogion Cymru yn warcheidwaid yr heneb.

(3) Caiff Gweinidogion Cymru ddirymu gorchymyn gwarcheidiaeth y mae’r paragraff hwn yn gymwys iddo.

Rheolaethu a rheoli heneb pan fo gwarcheidiaeth yn rhagddyddio Deddf 1979

6 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan—

(a) cymerwyd heneb i warcheidiaeth cyn 9 Hydref 1981 (y dyddiad y daeth Rhan 1 o Ddeddf Henebion Hynafol ac Ardaloedd Archaeolegol 1979 i rym), a

(b) yn union cyn i Ran 2 o’r Ddeddf hon ddod i rym, bo’r heneb o dan warcheidiaeth Gweinidogion Cymru neu awdurdod lleol.

(2) Nid yw adran 47(2) (rheolaethu a rheoli’n llawn) yn gymwys i’r heneb oni bai—

(a) bod y weithred a oedd yn sefydlu gwarcheidiaeth yn darparu ar gyfer rheolaethu a rheoli’r heneb gan y gwarcheidwaid, neu

(b) bod y personau y mae gweithrediad y weithred warcheidiaeth, am y tro, yn cael effaith uniongyrchol arnynt wedi cydsynio i’r gwarcheidwaid reolaethu a rheoli’r heneb.

Mynediad y cyhoedd i heneb pan fo gwarcheidiaeth yn rhagddyddio Deddf 1913

7 (1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan—

(a) cymerwyd heneb i warcheidiaeth cyn 15 Awst 1913 (y dyddiad y daeth Deddf Cydgrynhoi a Diwygio Henebion Hynafol 1913 (p. 32) i rym), a

(b) yn union cyn i Ran 2 o’r Ddeddf hon ddod i rym, bo’r heneb o dan warcheidiaeth Gweinidogion Cymru neu awdurdod lleol.

(2) Nid yw adran 55(1) (dyletswydd i sicrhau mynediad y cyhoedd) yn gymwys i’r heneb oni bai—

(a) bod y weithred a oedd yn sefydlu gwarcheidiaeth yn darparu ar gyfer mynediad y cyhoedd i’r heneb, neu

(b) bod y personau y mae gweithrediad y weithred warcheidiaeth, am y tro, yn cael effaith uniongyrchol arnynt wedi cydsynio i’r cyhoedd gael mynediad i’r heneb.

Dehongli

8 At ddibenion paragraffau 6 a 7, mae gweithrediad gweithred warcheidiaeth sy’n ymwneud â heneb yn cael effaith uniongyrchol ar berson os yw’r person wedi ei rwymo gan y weithred honno a bod yr heneb yn ei feddiant neu yn ei feddiannaeth.

RHAN 3 AMRYWIOL

Y drosedd o dorri hysbysiad stop dros dro mewn perthynas â heneb gofrestredig

9 Nid yw adran 33(4)(b) yn gymwys mewn perthynas ag achos ar gyfer trosedd sy’n ymwneud â hysbysiad stop dros dro a ddyroddwyd cyn i adran 33 ddod i rym.

Cyflwyno hysbysiad gorfodi a’r hysbysiad yn cymryd effaith mewn perthynas â heneb gofrestredig

10 Nid yw adran 36(5)(a) yn gymwys mewn perthynas â chyflwyno hysbysiad gorfodi a ddyroddwyd cyn i adran 36 ddod i rym.

Hysbysiad prynu a gyflwynir i gyngor mewn perthynas ag adeilad mewn Parc Cenedlaethol

11 (1) Mae is-baragraff (2) yn gymwys mewn perthynas â hysbysiad prynu sydd wedi ei gyflwyno i gyngor sir neu gyngor bwrdeistref sirol yng Nghymru mewn perthynas ag adeilad mewn Parc Cenedlaethol cyn i adran 109 ddod i rym.

(2) Mae’r darpariaethau a ganlyn i’w darllen fel pe bai cyfeiriadau at awdurdod cynllunio yn gyfeiriadau at y cyngor—

(a) adran 183(7)(c);

(b) adran 186(3) a (7);

(c) Atodlen 9.